Kitobni o'qish: «Լիլի», sahifa 4
_Լիլիթ,_ ետ արեց մազերը ու տեսավ բաց աչքերի մարած հայացքը,_Լիլի՜թ…
Արագ դարձրեց նրան մեջքի վրա։ Տեսավ քունքին փոքրիկ մի վերք։ Սեղանի սրուցքին էր խփել։
_Աստված իմ… այս ի՞նչ արի…
Լիլիթը անշարժ ու անշունչ էր։ Բռնեց օրիորդի տաք ձեռքերը, ապա շփեց երեսը։ Ապարդյուն ջանք։ Լիլիթը մեռած էր։ Կարապետը մնաց ծնկաչոք ու քարացած։
Երբ ոստիկանը Լիլիթի մահվան լուրը հայտնեց Կարենին… հետո օրեր անց Կարենը ասում էր. «Ավելի լավ է մի ծանր բան խփեին գլխիս, մեռնեի, չլսեի…»։ Իսկ լսած վայրկյանում նա չհասկացավ… չուզեց հասկանալ… չընդունեց… դա մի վատ կատակ է կամ թյուրիմացություն… իր Լիլիթը չի կարող մահանալ, անհնար է… մեկի չար կատակն է…
Լիլիթի մարմինը գտել էին գիշերը փողոցում։ Կողոպտել էին ու սպանել։ Մոտը եղած փաստաթղթերի միջոցով պարզել թե ով է ու գտել հարազատներին։
Երբ Լիլիթը ուշացավ, Կարենը զանգեց։ Զանգեց նորից ու նորից։ Հետո գնաց ընդառաջ։ Լիլո չկար։ Եկավ նրա աշխատանքի տեղը։ Բարձրացավ աշխատասենյակ։ Ոչ մեկ չկար։ Ու դռները բաց էին։ Զարմանալի էր։ Նայեց նրա անկյունին։ Սեղանին ամեն ինչ կարգով շարված էր։ Լիլիթը սիրում էր կարգ ու կանոն։ Ժպտաց։ Նորից զանգեց կնոջը ու նորից՝ անպատասխան։ Ու՞ր է իր Լիլոն։ Գնաց դեպի դուռը։ Ոտքի տակ ընկավ մի բան։ Ի՞նչ էր։ Կոճակ։ Կռացավ բարձրացրեց.
_Սա Լիլոյի վերնաշապիկի կոճակն չի՞։ Չհասկացա…
Կարենը նայեց շուրջը։ Ոչ մի տարօրինակ բան չկար։ Սեղմեց կոճակը բռունցքի մեջ ու դուրս եկավ։
Մինչև ուշ գիշեր փնտրում էր Լիլիթին։ Շրջեց բոլոր ուղիներով որոնցով գնում գալիս էր կինը։ Զանգեց Վարուժանին, բայց նա էլ չգիտեր քրոջ տեղը։ Տեղ չէր գտնում։ Ու այդպես մինչև առավոտ։ Ինքը քուն չեղավ ու մորն էլ չթողեց։ Ի՞նչ կարող էր պատահել։ Գուցե վատ է զգացել իրեն կամ ուրիշին է օգնություն անհրաժեշտ եղել։ Բայց չէ որ կզանգեր։ Լիլոն միշտ տեղեկացնում էր պլանների ամեն փոփոխության մասին։ Ետուառաջ էր գնում հյուրասենյակում։ Մայրը աշխատում էր հանգստացնել, վանել սև մտքերը։ Լույսը բացվելուն պես վազեց նորից Լիլիթի աշխատանքի տեղը։ Նա չկար։ Իսկ պետը տեղն էր։ Տեսնելով Կարենին ցցվեց ու գունատվեց։ Բայց կնոջ բացակայությամբ հուզված ամուսինը դա չնկատեց։
_Չգիտեմ… ու՞ր է… երեկ աշխատանքային օրվա ավարտից հետո գնաց ինչպես միշտ։
_Ու ոչ մի տարօրինակ բան…
_Ո՛չ,_ասաց Կարապետը,_Լիլիթը լավ աշխատող է, ուստի ինքս զարմացա թե ինչու է ուշանում ու ձեզանից եմ իմանում, որ նա տուն չի հասել։ Չեմ պատկերացնում ի՞նչ կարող էր պատահել։
Կարենը ձեռնունայն վերադարձավ։ Տանը մայրն էր սպասում։ Խեղճ կինը տեսնելով որդու հուսահատ վիճակը մոռացել էր սեփական ցավերի մասին։
_Բալես, իսկույն վատի մասին մի մտածի։
_Մամ չգիտեմ ի՛նչ մտածեմ։ Ի՞նչ է պատահել։ Ախր մենք այստեղ ծանոթներ էլ չունենք… Վարուժանը տեղյակ չի… մայրը չգիտի… աշխատանքի տեղում չգիտեն… ոչ մի հիվանդանոցում չկա… մամա դիմելու եմ ոստիկանություն…
Ու հենց այդ հարամ բառը արտասանեց հեռախոսին զանգ եկավ։ Երանի՜ չլսեր այդ անիծված ձայնը… անսիրտ արարած…. Հայտնաբերվել է Լիլիթ Նալբանդյանի դին, հարկավոր է գնալ ճանաչման։
Կարենը կյանքում չի մոռանա այդ չոր ու ցամաք ձայնը՝ զգացմունքներից զուրկ։Մայրը որդու դեմքից հասկացավ որ տակնուվրա եղավ ամեն ինչ։ Առանց բացատրություն տալու որդին սրընթաց վազեց դեպի ելքը։
Հետո որոշ ժամանակ անց այնպես էլ հիշողության մեջ չկարողացավ վերականգնել այն մի ժամը, որ անհրաժեշտ եղավ իր Լիլիին գտնելու համար։ Չեր հիշում ինչ ասացին ոստիկանությունում, ու ինչպես տարան մորգ… միայն հիշում էր սավանով ծածկված մարմինը։ Ոտքերը թուլացան հազիվ կարողացավ մոտենալ Լիլիթի դիակին… դիակի՛ն… ինչու՞ պիտի նման դաժան ճակատագրի արժանանար… ո՞ր մեղքերի պատճառով է պատժվում։
Մորգի աշխատողի մեջքը ծածկում էր Լիլիթին իր տեսադաշտից։ Բայց երբ նա քաշվեց կողք… ահավոր տեսարան բացվեց… իր Լիլոն քարացած, անզգա ու անկենդան… չլացեց… ոչ մի արցունք… սիրտը կտոր կտոր եղավ, բայց ոչ մի արցունք։
_Լիլիթ, իմ Լիլիթ,_փայտացած ոտքերը դանդաղ առաջ տանելով մղվեց դեպի կինը։
Լիլիթը կարծես քնել էր։ Ինչպես քնում էր իր ուսին՝ աչքերն ու բերանը կիսափակ… մեղմ ժպիտը դեմքին… բայց սա Լիլոն չէր… սա մի անծանոթ մեկն էր… Լիլիթի այտերը կորցրել էին բնական կարմրությունը… նրա սպիտակ փափուկ մաշկը դարձել քար…
_Լիլիթ,_շշնջաց նա։ Ձեռքը մոտեցրեց կնոջ երեսին, բայց չհամարձակվեց դիպչել,_Լիլո, կյանքս…
Մորգի աշխատողը անձայն դիտում էր։ Քանի նման տեսարանների ականատես է եղել։ Բայց սիրտը այնպես էլ չէր կոշտացել ու սովորական չդարձավ մահը։ Բայց առավել ցավալի էր երբ հանգուցյալը երիտասարդ էր, երբեմն նաև երեխա։
Տղամարդը մոտեցավ ձեռքը դրեց Կարենի ուսին։
_Դիմացիր տղաս…
Կարենը կրծեց շրթունքները։ Հարվածն անսպասելի էր ու չափազանց ուժեղ։ Կարենը փղկձաց ու սեղմեց ճակատը կնոջ սառած դեմքին։
_Լիլիթ, անգինս, հրեշտակս… այս ի՞նչ արիր… տեր աստված ո՞ր մեղքիս համար…
Նրա լացը վերածվեց մի գազանային ոռնոցի։ Նա փաթաթվել էր դիակին, ցնցում ու սարսափելի ձայնով գոռում։ Դա լաց չէր, դա անմարդկային ոռնոց ու կաղկանձանք էր։
Մորգի աշխատողը զոռով կարողացավ անջատել Կարենին Լիլիթից։
Հետո տարին հարցաքննության։ Հազիվ կարողանում էր պահել իրեն, որ չգոռար թե իր կինը մահացել է, իսկ իրեն տանջում են ավելորդ հարցերով։ Լիլին էլ չկա՛։ Իր քաղցր հրեշտակը, կյանքն ու էությունը, իմաստն իր գոյության… անսիրտնե՛ր, ձեզ բոլորիդ ոչնչացնելու է Կարենը, իսկ առաջինը նրան ով զրկեց իր Լիլիթին կյանքից։ Կենդանի թաղելու է… հոշոտելու ու միսը ուտելու է… արմատից պոկելու է այն ձեռքը որ կպել է իր կնոջը… Լիլիթը չկար…
Հետախուզությանը ոչինչ պարզել չհաջողվեց։ Հարցաքննվեցին բոլոր հարազատներն ու ծանոթները, աշխատակիցներն ու իհարկե պետը՝ Կարապետ Նազարյանը, բայց գործը այդպես էլ ընթացք չստացավ։
Կարենը մռնչում ու բողոքում էր, անիծում արար աշխարհը, լցվել էր չարությամբ բոլորի հանդեպ։ Ջարդուփշուր արեց տանը ամեն ինչ։ Ննջասենյակում չէր քնում։ Նստում էր բազմոցին ու լուսացնում այնտեղ։ Մտնում էր խոհանոց, ականջին գալիս էր կնոջ ձայնը. «Կարե՜ն,Կարե՜ն, Կարե՜ն, Կարե՜ն»… մտնում էր բաղնիք տեսնում Լիլիթի բազմաթիվ օճառները, օծանելիքներն, խոզանակն ու վարդագույն սրբիչը գժվում էր։ Գրկում էր կնոջ բաղնիքի խալաթը ու լացում ժամերով լացում։ Դարձել էր գրգռված ու նյարդայնացած։ Ամեն օր գնում էր ոստիկանություն, հազար անգամ գնաց սպանության վայրը։ Սակայն ոչինչ…. Ապարդյուն ջանք… հեռացավ աշխատանքից… կորցրել էր ապրելու իմաստը։ Մայրը զուր ջանք էր թափում, ինքը ոչ ուտում էր, ոչ խմում, ինչ հրաշքով էր կյանքը մեջը մնում հարցական էր։
Գիշերները ժամերով վերլուծում էր իրենց համատեղ կյանքը, վերհիշում վերջին շաբաթները, վերջին օրը երբ տեսավ Լիլիթին։ Արդեն այնքան էր մտածել որ այն օրը վերականգնել էր վայրկյան առ վայրկյան։
Արթնացան զարթուցիչի ձայնից։ Լիլիթը ժպտաց ու չանչ արեց իր մազերը, փաթաթվեց ու գլուխը դրեց իր կրծքին։ Ինքը համբուրեց նրա ճակատը, մազերի խենթացնող բույրը խփեց դեմքին։ Երանի՜ գրկից բաց չթողներ, պահեր ու պահպաներ իր հրեշտակին, ոչ թե տաներ հանձներ նրան սև հողին։ Երանի պատռեր բոլոր հագուստը ինչ ուներ կինը, որ տկլոր մնար ու չկարողանար դուրս գալ, ոտնամանները փչանային, որ բոբիկ մնար, մնար կենդանի… երանի՜ գիշերը այրվեր աշխատասենյակը, որտեղ նա աշխատում էր… թող ամբողջ շենքերն ու փողոցը վառվեին գիշերը, որ առավոտյան Լիլիթը տնից դուրս չգար… Կարենը պատրաստ էր ինքը մեռնել միայն թե Լիլիթը ապրեր։ Բայց ո՞վ իրեն հարցրեց։ Թող անիծվի այդ գազանը որը կտրեց կյանքի թելը, չորանա այն ձեռքը որ հարվածեց իր Լիլոյին։ Ու ինչի՞ համար։ հեռախոս, ժամացույց, դրամապանակ ու մատանին… այդ անիծված մատանին…. Այն առաջին անգամ երբ կորցրեց պետք չէր նորը գնել։ Հենց այդ մատանին է մեղավոր…. Անիծված ոսկին…
Ու այսպես անցավ երկու շաբաթ։ Մի օր վերցրեց ձեռքը իրերը որ հանձնել էին ոստիկանությունում։ Թվաց մահվան հոտ է գալիս նրանցից։ Երբ ձեռքը վերցրեց կնոջ վերնաշապիկը չգիտես ինչու իսկույն աչքը ընկավ պոկված կոճակը։ Ինչու՞ առաջ չէր նկատում իսկ հիմա ծակեց աչքը։ Հանկարծ նրա աչքերը քարացան ու դեմքը խաղաղվեց հարթվեցին ճակատի կնճիռները։ Խառնեց, գտավ թե ու՞ր էր դրել լիլիթենց աշխատասենյակում գտած կոճակը։ Համեմատեց։ Նույնն է։ Հենց սկզբից ճանաչել ու չէր շփոթել։ Լարվեց։ Ինչու՞ է թռել։ Կարենը չգիտեր ինչ մտածել։ Բացատրություն էր փնտրում ամենուր ու իրեն հանգիստ չտվող հարցերի պատասխանները որոնում նույնիսկ աննշմար մանրուքներում։ Հազար ու մի տարբերակ էր կազմում գլխում, բայց չէր գտնում ճիշտը։ Մի քանի անգամ գնաց հարցուփորձ արեց պարոն Նազարյանին։ Բայց ապարդյուն, Կարապետը անգիր արած խոսքերն էր կրկնում։ Սակայն Կարենի աչքից չվրիպեց այն որ իր ներկայությունը նյարդայնացնում է նրան։ Այսպես մի անգամ էլ եկավ, բայց չհասցրեց դուռը թակել երբ ականջին հասավ ինչ որ կանացի բարակ ձայն։
_Եթե չտաս ուզածս գումարը, կգնամ ոստիկանություն, կամ ո՛չ ուղիղ այդ աղջկա ամուսնու կամ եղբոր մոտ, թող այդ լեռնականները գլուխդ ջարդեն։
Մնացածը ինչպես և այն ժամանակահատվածը երբ հասավ ոստիկանություն, ապա մորգ Լիլիթի մոտ, ջնջվել էր հիշողությունից այդպես էլ հարցաքննության ժամանակ քննիչին չկարողացավ ոչինչ պատասխանել։ Միայն նայում էր մի կետի։ Ու մտքում կրկնում մոր խոսքերը երբ տեղի ունեցավ իրենց առաջին հանդիպումը. «Սիրունին տիրություն անել դժվար է»։
Երբ Կարապետը ուշքի եկավ հիվանդանոցում ստիպված եղավ պատասխանել ոստիկանության հարցերին, չթաքցրեց ու պատմեց եղելությունը։ Այսինքն իմաստ չուներ թաքցնել այն ինչ Կարենը բռունցքներով հանեց նրանից ու լսեցին վրա հասած աշխատողները։
_Ես մարդասպան չեմ, պարոն քննիչ։ Կնամոլ…. սրիկա…. խաբեբա… ինչ ուզում եք ասեք… բայց ես մարդասպան չեմ։
_Ինչպե՞ս պատահեց… ի՞նչ միջադեպ է տեղի ունեցել…
_Նա հավաքեց իրերը ու արագ գնաց դեպի դուռը, սակայն սայթաքեց ու ընկավ… քունքը կպավ սեղանի անկյունին ու երբ մոտեցա տեսա, հասկացա որ մահացել է։ Վախեցա… մտածեցի թե ինձ կմեղադրեք…
_Արագ գնաց, թե փախչու՞մ էր։
Նազարյանը լռեց։ Բայց լռությունը չօգնեց նրան հետախուզության ժամանակ, երբ հայտնաբերեցին Լիլիթի հետքերը մեքենայում, ինչպես և երբ կինը գժտվեց վերցրեց երեխաներին ու գնաց հորանց տուն, չօգնեց նաև երբ դատի ժամանակ Կարենը ճեղքեց ներկաներին, ցատկեց բռնեց ու ամուր սեղմեց նրա կոկորդը։ Չարացած տղամարդը այնպիսի ուժով սեղմեց, որ Նազարյանը մահացավ տեղնուտեղը։ Կարենին չորս ոստիկան հազիվ կարողացան անջատել Կարապետի անշունչ մարմնից։
Կարենին կալանավորեցին։ Մայրը որ մեղադրում էր իրեն հարսի մահվան պատճառ դառնալուն՝ իր հիվանդության պատճառով տեղափոխվեցին քաղաք, որդու բանտարկվելուց հետո՝ լրիվ կորցրել էր իրեն։ Շատ ժամանակ չանցած նորից ընկավ հիվանդանոց, վիճակը ծանր էր ու կես տարի անց մահացավ։
Անցավ քսանհինգ տարի։ Մի ամուսնական զույգ իր զավակների հետ մտավ գերեզմանոց։ Երկար քայլեցին գերեզմանաքարերի միջև փնտրելով հարազատների գերեզմանները։ Ծնողներն քչախոս էին, իսկ երեխաները անվերջ հարցեր էին տալիս։ Չնայած մոր պատմությունները վաղուց անգիր գիտեին, սակայն հազարերորդ անգամ մայրը համբերությամբ կրկնում էր սկզբից մինչև վերջ։ Մեկը պապիկն էր, որ իրեն կրակել սովորեցրեց, մյուսը քեռին էր, որ գետում խեղդվեց, մի ուրիշը հարևանուհին էր որ ճիպոտով ծեծել էր իրեն մորի գողանալու համար ու այսպես շարունակ… Չնկատեցին ինչպես անջատվեցին հորից ու թեքվեցին դեպի հակառակ կողմ։
Իսկ հայրը կանգնել էր անշարժ մի գեղեցկուհու գերեզմանաքարի դիմաց։ Նկարիչը վարպետությամբ փոխանցել էր մարմարին օրիորդի քնքույշ դիմագծերը, իսկ վարսերին նայողը կզգար նրանց փափկությնն ու բույրը։ Ժպտում էր դիմացինին կարծես ինքն էլ չիմանալով որ անկենդան ու սառը քար է, ավելի մեծ ցավ պատճառելով դիտողին։
Տղամարդը բոյով, սև մազերի մեջ արդեն տեղ տեղ սպիտակ, նիհարավուն կազմվածքով կանգնել էր նրա դիմաց։ Միշտ երբ գալիս էր այստեղ հիշում ու ապրում էր նույն ցավը, ինչ զգացել է տարիներ առաջ երբ իրեն հասավ Լիլիթի մահվան բոթը։
_Ֆելո՛, այստե՞ղ ես,_մոտեցավ նրան կինը։
Ամուսինը չպատասխանեց։ Չկտրեց հայացքը Լիլիթի աչքերից։ Նարգիզը մոտեցավ քեռու աղջկա շիրիմին ու մոմ վառեց ու խունկ։ Խունկի թարմ բույրը վերադարձրեց Ֆելիքսին այն օրը երբ ընկերներից իմացավ Լիլիթի սպանության մասին։ Սև օր… ահավոր օր… երանի՜ ոչ մի մարդ արարած չունենա նմանը կյանքում։
Երբ վերջիվերջո Լիլիթի մարմինը տվեցին հարազատներին ու նրանք ունեցան հնարավորություն հանձնել նրան հողին, ոտքերը չէին տանում իրեն, իսկ ուղեղը չէր ընդունում այն փաստը որ Լիլոն էլ չկա։ Ո՛չ… ո՛չ և ո՛չ… նա չի կարող մեռնել… բավական չի որ աստված զրկեց նրա սիրուց, այժմ խլում է կյանքը։
Լիլիթի մարմինը եկեղեցում էր՝ այդպես ուզեցել էին ծնողներն ու եղբայրը, ինչպես և որոշել թաղել հարազատ գյուղում։ Կարենին համոզել թե այդպես ճիշտ է։ Գոհարը ուզում էր որ դստեր գերեզմանը մոտիկ լինի, ու ցանկացած պահին կարողանա գալ ու թափել արցունքները վաղամեռ գառնուկի շիրիմին։ Հետո էլ Կարենը դեռ երիտասարդ էր, ու ժամանակ անց անպայման պիտի կազմեր ընտանիք և այլն, և այլն… այն ժամանակ դեռ ոչ մեկ չգիտեր Լիլիթի մահվան իսկական պատճառը, ինչպես և ինքը Ֆելոն։ Խեղճ Կարե՛ն… հիշեց նրա սպանված կերպարանքը երբ ուշ գիշերով մտավ եկեղեցի, մոտեցավ Լիլիթի դագաղին։
