Kitobni o'qish: «Şirvan şəhidləri»

“Şəhidlər”

 
Bu vətən, bu torpaq mənimdi deyib
Üstündə vüqarla gəzdi şəhidlər.
əyninə qanından bir köynək geyib
düşmənin yolunu kəsdi Şəhidlər.
 
 
Təki vətənimiz düşməsin dara
Baxmayıb soyuğa, borana, qara
Cavab vermək üçün o azğınlara
Hər bir çətinliyə dözdü Şəhidlər.
 
 
Arzusu göylərə, yerə sığmayan
Araza sığmayan, Kürə sığmayan
Nağıla, dastana, şerə sığmayan
ən ali, müqəddəs sözdü Şəhidlər.
Torpaq götürməsin bu qanı, qardaş.
 
 
Gözləriniz yoxdu torpaq tökülə
Telləriniz yoxdu sığal çəkilə
Cəsədiniz yoxdu kəfən bükülə
Biz necə oxşayaq yaranı, qardaş,
Torpaq götürməsin bu qanı, qardaş.
 
 
Əliniz ümiddən qopmayıb hələ
Qanınız torpağa hopmayıb hələ
“Sevirəm”kəlməsi tapmayıb hələ
Qəfil güllə tapdı sevdanı, qardaş,
Torpaq götürməsin bu qanı, qardaş.
 
 
Bəlkə ana,bacı kitiyə, dönə
Yandıqca bir yanar körüyə dönə
Bu yoldan çətin ki, geriyə dönə
Vətən çətin dönüb usanır, qardaş,
Torpaq götürməsin bu qanı, qardaş.
 

Bəxtiyar Vahabzadə

QƏHRƏMANLAR ÖLMÜR

NOFƏL ZAHİD oğlu QULİYEV
(1963-1991)

1963-cü il oktyabr ayının 4-də Şirvan şəhərində anadan olub. O, indiki 9 nömrəli şəhər orta məktəbini bitirib. 1982-ci ildə həqiqi hərbi xidmətə çağırılaraq, 1984-cü ildə əsgəri xidmətini başa vurub. Ordu sıralarından tərxis olduqdan sonra bir müddət Bakı Məişət Kondisionerləri zavodunda işləyib.

Nofəl 1984-cü ilin axırına yaxın ailəsi ilə birlikdə Tümen şəhərinə gedib. Gənc ailə burada işləyib, yaşayıb. Tümendə olduqları illərdə Nofəl və həyat yoldaşı Firavan xanım özlərinin ən gözəl, yaddaqalan günlərini yaşayıblar. Tale onlara bir övlad qismət edib, adını İlkin qoyublar.

Nofəl Tümendə yaşaya-yaşaya Tikinti Texnikumuna qəbul olur. Moskvanın televiziya kanallarıyla yayılan “Qondarma Qarabağ problemi” Nofəli rahat buraxmır. Soydaşlarımızın doğma ata-baba ocaqlarından didərgin düşməsi, yurd-yuvalarının talan edilib yandırılması gənc həmyerlimizin heysiyyətini silkələyir. Belə bir vaxtda Nofəl Vətəndən uzaqda qalmağı özünə sığışdırmır.

1990-cı ildə o, ailəsi ilə Bakıya gəlir. Bu zaman artıq torpaqlarımızın müəyyən hissəsi erməni işğalçıları tərəfindən qarət edilmiş, soydaşlarımız ağır işgəncələrə məruz qalmışdı.

Düşmənlə döyüşməkdən ötrü hansısa bir dəstəyə yazılmaq lazım gəlirdi. Buna görə Nofəl Respublika Daxili İşlər Nazirliyinə müraciət etməli olur. Cavabında “Bakıda daimi pasport qeydiyyatın olmadığı üçün səni işə götürə bilmərik”, – deyirlər. Belə cavablardan təngə gəlmiş Nofəl Quliyev Bakıda tikinti təşkilatlarının birində işə düzəlir.

Ailəlilər yataqxanasında pasport qeydiyyatına düşür. Yenidən respublika DİN-nə müraciət etməli olur, bu dəfə də “Ailəlisiniz, sizi işə götürə bilmərik” cavabıyla geri qaytarılır. Ruhdan düşməyən Nofəl:

– Məni başa düşün, Tümendən məni bura Vətən həsrəti gətirib, mən ermənilərlə döyüşmək üçün gəlmişəm, kömək edin işə düzəlim, – deyə israr edir.

Nəhayət, sıravi polis nəfəri kimi işə düzəlir. Həmin gün sevinci yerə-göyə sığmırdı Nofəlin. O günü Nofəl elə bil böyük bir qələbə qazanmışdı. Evə gələrək:

– İşim düzəldi, Firavan, görəcəksən ermənilərin dərsini necə verəcəyəm, görəcəksən, – deyir.

İşə girdiyi vaxtlarda Nofəl də tez-tez Qarabağa ezamiyyətlərə gedirdi.

XTPD-nin üzvü kimi Nofəl Quliyev bütün silahların dilini öyrənir və döyüş bölgələrində özünün döyüşçü məharətini göstərir. Goranboyun Todan kəndi ətrafında qanlı döyüşlər gedəndə Nofəl də ölüm-dirim savaşına atılır.

1990-cı il dekabr ayının 10-da erməni-rus hərbi qüvvələri səhər saat altı radələrində qəflətən Todana hücuma keçirlər. Qüvvələr nisbəti bərabər deyildi.

Düşmən tərəfi ağır texnika ilə sürətlə irəliləyirdi. Qəhrəman döyüşçülər kəndi mərdliklə qoruyacaqlarına and içirlər. Nofəl Quliyev iriçaplı pulemyotu ilə düşmənin xeyli canlı qüvvəsini məhv edir. Döyüş səngimək bilmirdi. Nofəlgilin dəstəsi atışa-atışa qərargaha yaxınlaşır. Elə güman edirlər ki, buradakı döyüşçülər bizimkilərdir. Lakin məlum olur ki, kənd və qərargah artıq düşmən tərəfin əlinə keçmişdir. Qəfləti verilən əmrə görə Nofəl qulaqlarına inanmır:

– Əllər yuxarı, silahı at, təslim ol!

Cəsur döyüşçü təslim olmur, döyüşə-döyüşə özünü yaxınlıqdakı binanın zirzəmisinə salır. Sol cibinə qoyduğu sonuncu gülləsini də binanın zirzəmisində atır…

Milli ordumuzun döyüşçüləri əks-hücuma keçərək Todan kəndini düşmənlərdən azad edirlər. İgid Nofəlin yüz cürə vəhşilik edilmiş meyidi binanın zirzəmisində tapılır. Burada 27 erməni və rus əsgərinin də meyidi var idi. Bunlar Nofəlin qətlə yetirdiyi yağıların meyidləri idi.

Nofəl son nəfəsinədək canından çox sevdiyi Vətəni uğrunda qəhrəmancasına vuruşdu, şəhid oldu.

Nofəl Quliyev Şirvanın Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilib, adını əbədiləşdirmək məqsədi ilə oxuduğu 9 saylı orta məktəbə onun adı verilib.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 5 iyul 1992-ci il tarixli fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının suverenliyinin təmin edilməsində göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə Nofəl Zahid oğlu Quliyevə Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı (ölümündən sonra) adı verilib.

TAHİR ƏMİNAĞA oğlu BAĞIROV
(1957-1992)

1957-ci ildə Türkmənistanın Krasnovodsk şəhərində anadan olub. 1972-ci ildə Bağırovlar ailəsi Şirvan şəhərinə köçüb. Tahir 8-ci sinfə qədər Krasnovodskda oxuyub.

1977-79-cu illərdə Tahir Bağırov SSRİ Silahlı Qüvvələrində snayper-sürücü, daha sonra atıcı taqımının komandiri kimi xidmət edib.

Ordudan tərxis olunduqdan sonra Tahir Bakı İstilik Stansiyasının nəqliyyat sexində çalışıb, kollektivin dərin rəğbətini qazanıb.

1992-ci ilin fevral ayında Tahir könüllü olaraq Milli Ordu sıralarına daxil olur. Əvvəlcə taqım komandirinin müavini, sonra isə Mİ-2 vertolyotunda atıcı-nişançı kimi döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirir. Qarabağın bir çox bölgələrinin erməni quldurlarından təmizlənməsində yaxından iştirak edir.

Tahir sərrast atıcı idi. Nişana aldığı heç bir obyekt onun nişanından yayına bilməzdi. Ona görə də bütün mühüm yerlərə məhz Tahir göndərilirdi. Və rəhbərlik onun tapşırığı mütləq yerinə yetirəcəyinə inanırdı. İnanılması mümkün olmayan bir həqiqət vardı, o da Tahirin yoxluğu idi.

Tahir Bağırov 1992-ci il oktyabrın 11-də növbəti döyüş tapşırığından geri qayıtmadı…

Tahir Əminağa oğlu Bağırov Bakıda Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilib. Ailəli idi, bir qızı, iki oğlu var.

Tahir Bağırovun adını əbədiləşdirmək məqsədilə yaşadığı küçəyə və 11 saylı orta məktəbə onun adı verilib.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 9 fevral 1993-cü il tarixli fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunmasında göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə Tahir Əminağa oğlu Bağırova Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı (ölümündən sonra) adı verilib.

RƏFAEL ŞƏRAFƏT oğlu HƏBİBOV
(1964-1992)

1964-cü il aprelin 20-də Şirvan şəhərində dünyaya göz açıb. Onun uşaqlıq illəri də burada keçib.

Rəfael 14 saylı orta məktəbi bitirdikdən sonra 1982-ci ildə həqiqi hərbi xidmətə çağırılır. Sovet Silahlı Qüvvələri sırasında Baltik qoşunlarında hərbi xidmətini başa vurduqdan sonra Kaunas şəhərində gizirlər məktəbinə daxil olur və oranı bitirir.

1985-ci ildə hərbi xidmətini davam etdirmək üçün Kutaisi ətrafındakı hərbi hissəyə göndərilir. Burada bir müddət xidmət etdikdən sonra xidmətini 1986-cı ildə Əfqanıstanda davam etdirir. O, burada gedən döyüşlərdə yaralanır. Böyük təcrübə toplayan gizir Rəfael Həbibov, göstərdiyi cəsarətə görə bir sıra döyüş medalları ilə təltif edilir. 1988-ci ildə o, Əfqanıstandan Bakıya gəlir. O vaxt Qarabağ hadisələri təzə-təzə cərəyan edirdi. Respublikamızda Milli Ordu quruculuğuna təzə başlanılmışdı. 1992-ci il may ayının 23-də Rəfael Şərafət oğlu Həbibov leytenant rütbəsi ilə Qarabağa göndərilir. O, Təzəkənd, Narıştar, Zod, Çiril, Mədəni, Ala Qaya, Çərəktar, Ağdaban, Çapar və s. kəndlər uğrunda gedən gərgin döyüşlərdə yaxından iştirak edir. Bu kəndlərin erməni quldurlarından azad olunmasında xüsusi xidmətləri olan Rəfael Kəlbəcər döyüşlərində qəhrəmanlıqlar göstərir. Düşmənin PDM-24 tipli zirehli maşınını heyəti qarışıq partladır. İgid qəhrəmanımız özü də yaralanmağına baxmayaraq yenidən döyüş meydanına atılaraq neçə-neçə soydaşımızı ölümün pəncəsindən xilas edir.

Rəfael Şərafət oğlu Həbibov 1992-ci il iyulun 7-də qəhrəmancasına həlak olur.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1994-cü il avqust fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün qorunmasında göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə Rəfael Şərafət oğlu Həbibova Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı (ölümündən sonra) adı verilib.

Vaxtı ilə oxuduğu 14 saylı orta məktəb indi qəhrəmanın adını daşıyır.