Kitobni o'qish: «Bir Hilal Uğruna»

“Bir hilâl uğruna!…”

Balkanlar’dan Anadolu’ya koşanlara…

1. BALKAN’DAN ANADOLU’YA ŞEHİTLİK VE GAZİLİK KÖPRÜSÜ

BUDAKLAR’LI GAZİ HAMZA YAKUP

Hanımefendi romancı ve mütefekkirlerimizden Safiye Erol’un da belirttiği gibi Balkanlar’da medeniyet zirvesine ulaşan Osmanlı, cihan devletinin şanlı günlerine ulaşmak için çaba harcadığı bir zamanda, 1892 yılında Manastır’a yakın Budaklar köyünde doğdu Hamza… Yahya Kemâl’in de o güzel şiirinde;

 
“Bin atlı, akınlarda çocuklar gibi şendik,
Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik…”
 

mısralarıyla anlattığı o ruhla defalarca akınlar olmuş bu topraklara… Bu akınlar, “îlâ-yı kelimetullah” mefkûresiyle olduğu kadar, bu toprakları yurt edinmek amacıyla da yapılmış…

Aydınoğlu Gazi Umur Bey…

Evrenosoğulları…

Kara Timurtaş Paşa…

Sultan II. Murat…

Sungur Bey…

Fâtih…

Bu bölgeye ilk akın, “gemileri karadan yürüten ilk Türk komutanı” olarak bilinen Aydınoğlu Gazi Umur Bey ile gerçekleşmişti…

Anlı şanlı Umur Bey…

Vakanüvis Enverî’nin “Düsturname-i Enveri” adlı eserinde gazâlarını anlata anlata bitiremediği Umur Bey…

Evrenosoğulları… Varlığını Balkanlar’ı “vatan” edinmeye adamış, Yenice-i Vardar (Vardar Yenicesi)’ı vakıf merkezi ilan ederek Balkanlar’a Necip Fazıl’ın tabiriyle “çil çil kubbeler” serpen aile…

Ve Manastır Ovasını rüyalarında kim bilir kaç defa hasretle gören Kara Timurtaş Paşa…

Manastır’ın mâmur bir İslâm beldesi olması için gayret eden, Manastır üzerinden kutlu seferlere giderken bile Manastır’a camiler, köprüler yaptıran Sungur Bey…

Özellikle Sultan II. Murat ve Fâtih zamanında Manastır ovası, Türkmen obalarıyla şereflenir…

Kınalı, Mescitli, İligler, Budaklar, Kanatlar, Şerîfeler, Hasanobalar, Musaobalar…

Ustres, Delukoğan, Kişova, Borodin, Dihova, Cinci-bol, Kazani, Dolniçe, Lera, Ramna, Esmekova, İvmirova, Dervenik, Obednik, Suhudil, Orhova, Pirpice, Makova…

II. Murat ve Fâtih’in iskân faaliyetleriyle Anadolu ruhu üflendi bu güzel topraklara…

Dağlarda, ovalarda köpük gibi koyunlar, keçiler…

Köylerde çocuk sesleri, ezan sesleri… Bu seslerle bereketlendi Kara Dere’yle sulanan Manastır Ovası…

İşte böyle bir memleketten gitti Çanakkale’ye Hamza Yakup.

Bu kadar emekle vatan yapılan Manastır ovası, tarihin cilvesine bakın ki, Osmanlı’nın tarih sahnesinden çekilmesinde de önemli rol oynar…

Eğer açılırsa kutu, söylenilse kötü, kaymakçalan dağları da, Baba Dağ da, Pelister de, Drahor da kan ağlar…

Aslında Budaklar’lı Hamza Yakup ve onlarca “Evlâd-ı Fâtihân”ın Çanakkale’ye koşmaları, bu topraklardan Osmanlı çekilse de, Anadolu ruhunun çekilmediğinin bir ispatıdır.

Ve Çanakkale…

Vatan sevgisinin, insan seciyesinin, yiğitliğin, fedakarlığın, vefakarlığın, imanın; bunun tam tersi olarak da yalanın, hainliğin, acımasızlığın, açgözlülüğün olanca şiddetiyle çarpıştığı yer…

Bir dönem, cennetin de cehennemin de kapısı olan yer…

Hakk’ın geldiği, batıl’ın zâil olduğu yer…

Zaferden sonra, köye dönmek var… Amma ne hazindir ki, vatan parsel parsel olmuştur. Aydınoğlu Gazi Umur Bey’in, Evrenosoğulları’nın, Kara Timurtaş Paşa’nın, Sultan II. Murat’ın, Sungur Bey’in, Fâtih’in “bir” ettiği, “iri” ettiği, “diri” ettiği bu topraklar, parça parçadır artık…

Gazi Hamza Yakup, memleketi Manastır’a dönmek üzere yola çıkarken sadece üç şey alır yanına:

1.Bıçak, 2.Asker kıyafeti, 3.Nasihat

Evet nasihat… “Gündüz çok hareket etme, gece de daha çok ormandan git!” nasihati…

En acısı ise, “Bin atlı akınlarla…” bu topraklara gelen dedelerin bu kahraman torunu, böyle bir nasihatle geliyor yurduna…

Yolda Bulgar bir çobana rast gelir. Osmanlı günü görmüş, vefa borcunu boynunda hisseden bir Bulgar çoban…

Ondan da bir nasihat alır, hayat kurtaran bir nasihat: “Sana zarar gelsin istemem. Öncelikle asker elbiseni çıkar. Şu çoban elbisesini giy. Şuradaki Bulgar köyüne git ve yol hakkında gerekli bilgileri alana kadar çoban dur!..”

Nasihate uyan Gazi Hamza, Bulgar köyüne gider ve bir süre hizmet eder…

Doğru zamanı bulunca ayrılır köyden… Günlerce çiğ mısır ve meyve yiyerek hayatta kalır.

Aylar sonra köyüne, Budaklar’a gelebilir Gazi Hamza…

Evlenir. 4 kız 3 erkek 7 çocuğu olur…

Çocuklarına o “ateşten günler”i anlattı…

-An geldi, Cenazelerle aynı ortamlarda yattık !…

-An geldi, cenazelerin üstüne basarak yürümek çaresizce alıştığımız bir şey oldu!…

Hayal etmeye çalıştılar babalarının anlattıklarını… Kim bilir ne kadarını hayal edebildiler!…

Askerlik günlerinden geriye kalan tek hatıra olan bıçak da yıllar sonra kayboldu…

18 Mayıs 1965 tarihinde, 73 yaşında vefat etti. Haddini 10 yaş aşmış olarak!…

“Yazısız” mezar taşı köyünde…

Aydınoğlu Gazi Umur Bey’in,

Evrenosoğulları’nın, Kara Timurtaş Paşa’nın,

Sultan II. Murat’ın,

Sungur Bey’in,

Fâtih’in “vatan” ettiği Budaklar köyünde…

2. BALKAN’DAN ANADOLU’YA ŞEHİTLİK VE GAZİLİK KÖPRÜSÜ

KALKANDELEN’Lİ GAZİ MÜRTEZAN MÜRTEZAN

(Torunları ona “ATA!” derdi…)

Kalkandelen’li bir yazarımız, “Kalkandelen’in dışarıda az bilinmesine bir anlam veremediğini…” söylemişti…

Genel olarak katıldığımı ifade ettim bu sözlere…

Ama sadece Kalkandelen mi az bilinen?

Medeniyet şehirlerimiz olan Üsküp’ü, Manastır’ı, Gostivar’ı, Usturumca’yı, Ohri’yi, Radoviş’i, Yeni Pazar’ı, Filibe’yi, Selanik’i, Prizren’i, Priştina’yı, İpek’i, İşkodra’yı, Bosna’yı, Mostar’ı, Rojaye’yi, Böğürdelen (Şabaç)’i, Ciğerdelen’i, Taşlıca’yı, Gümülcine’yi, Koniçe’yi, Plevne’yi, Niğbolu’yu, medeniyetimizin tekasüf ettiği daha nice şehit kanlarıyla müşerref olmuş yüzlerce şehri, lâyıkıyla biliyor muyuz?

Ahmet Kutsi Tecer’in köyler için yazdığı fakat bizim de tıpkı köyler gibi şehirlerimize de uyarladığımız meşhur şiirinde olduğu gibi;

 
“Orda bir şehir var uzakta,
O şehir bizim şehrimizdir,
Gitmesek de görmesek de,
O şehir bizim şehrimizdir!” dedik…
 

Ama yanıldık!… “Gözden uzak olanın gönülden de uzak olacağı” derin tecrübesini unuttuk… Bir şehir, satır satır tarihiyle, mahalle mahalle anılarıyla, şehitleriyle, gazileriyle bilinirse “bizim” olur. Eğer bilmezsek, o şehir sadece sıradan bir ”şehir” olur ve bizler de sadece “misafir!”

Bir Balkan genci ve geleceğin “gazi”si olan Mürtezan, Devlet-i Aliyye-i Osmanî’nin işte bu medeniyet şehirlerinden biri olan ve “lâyıkıyla bilinmeyen” Kalkandelen’de doğdu…

O şehir ki ister “Kalkandelen” olarak duyun, ister “Kalkandere” olarak duyun ismini, yüreğinizde bir sıcaklık, bir yakınlık hissedersiniz…

Kalkandelen denince; 1862 senesinde bu şehirde doğan, daha 12 yaşındayken babasıyla savaşlara katılan, Sultan II.Abdülhamid Han’ın Yıldız Sarayı Kütüphânesini emanet ettiği, bu emanate lâyıkıyla sahip çıkan şair, âlim, ayaklı kütüphane Kalaknadelen’li Sabri Efendi gelmeli aklımıza…

Kalkandelen denince; yüzyıllara mührünü vurmuş şairler Sucûdî, Fakîrî, Kâşif, Fevrî ve daha niceleri gelmeli akla…

Kalkandelen denince; Rize’nin Kalkandere’si gelmeli akla… Gelmeli ki, birbirinin aynısı bu iki güzel belde arasındaki ünsiyet bilinsin…

Kalkandelen denince; yüzyıllar boyunca Varna’dan, Zigetvar’dan, Ciğerdelen kalesinden, Plevne’den, Serez’den, Edirne’den, Çanakkale’den, duyduğu her mehter marşının peşinden, “İnnâ fetehnâ leke fethan Mübînâ…” müjdesine şehit veya gazi olmak için koşan binlerce isimsiz kahraman gelmeli aklımıza…

Bunlar ve daha niceleri gelmeli ki aklımıza, bu şahsiyetli şehir “bizim” olsun…

Kalkandelen’li Mürtezan, mehterin sesine, Rabb’inin müjdesine tereddütsüz koşanlardan oldu…

Kumanova’da, Serez’de ve Çanakkale’de din gayretiyle savaştı…

Anlı şanlı zaferler de gördü, ibretlik mağlubiyetleri de…

3 çocuğu var idi… Hepsi de göz nuru… Raif adlı ciğerparesi, o Serez’deyken vefat etti…

Raif adlı ciğerparesi…

Serez’de iken ciğerlerinden hastalandı ve bir süre evine dönmek zorunda kaldı… Hasta ciğerleri için dönmüştü, ama kalbi ve aklı cephede idi…

İyileşir iyileşmez hemen “gönüllü olarak” Çanakkale’ye gitti…

Yıllar sonra torunları “Ata! mecbur değildin, ne için gittin Çanakkale’ye?” diye soracak olsa, cevabı gayet net ve anlamlı idi:

“ ‘Bir gün Osmanlı bu topraklara yeniden gelecektir!’ umuduyla gittim… Sadece beklemekle olmaz, gayret etmek lazım…” derdi…

Yara almadan döndü savaştan… Ama yüreğindeki görünmez yaraların haddi hesabı yoktu…

Sürekli çevredeki silah arkadaşlarıyla görüştü… Gostivar’dan, Prizren’den silah arkadaşları… Her biri birer kahraman olan silah arkadaşları… Gönlüne dostluk ateşi düşünce, yaya olarak giderdi Prizren’e… 80 yaşında ve yaya…

“Otobüsle gitsen olmaz mı Ata?” derdi torunları.

“Otobüse binmem, Prizren hemen şu dağın arkasında!” derdi. Nasıl olsa, cepheden cepheye, Kumanova’dan Serez’e, Serez’den Çanakkale’ye koşmaya alışmıştı cennetlik ayakları… Sırtını Kalkandelen’le aynı dağa yaslayan güzelim Prizren için otobüse binilir miydi hiç!

Gazi Mürtezan, sık sık “Kurşunlar başımızın üstünden geçerdi…” derdi…

“Yatın! Kalkın! İleriii!” gibi nidâlarla sık sık ağlar idi…

“Çook ölü gördük, çook…” derdi…

Koca Seyit’in, askerlerin “Yarım Dünya” yakıştırmasını yaptığı dev savaş gemisini suya gömüşünü anlatırdı heyecanla… “O benden daha yiğitti!” derdi, yüzünde acı bir gülümsemeyle…

Kumanova’da, Serez’de, Çanakkale’de hafızasına işleyen barut kokularının inadına, çiçekleri çok severdi Gazi Mürtezan… Kalkandelen çiçekleri, özellikle de papatyaları, şehit kanlarını hatırlatmaz mı bakmasını bilene!…

Gostivar’ın köylerinden bir gazi arkadaşının hayatını kurtarmış idi Allah’ın izniyle… Rıfat Çavuş idi bu arkadaşının adı. “Mürtezan öyle bir kahramandı ki, bu adama sanki kurşun işlemezdi… Adeta deli gibi cesurdu!…” derdi… Hayırla yâd edilmek ne güzel!

Cephelerdeki hain kurşunlar bir şey yapamadı ona… 94 yaşında bir çivi paketini taşırken yaralandı ve vefat etti Kalkandelen’li Gazi Mürtezan…

1961’de 94 yaşında vefat etti… Eskilerin tabiriyle, haddini 31 yıl aşmış olarak!…

Varlığıyla müşerref kıldığı mezarı Kalkandelen’de…

Mezar taşının yazısı yok…

İnşallah, cennete “irtihâli”nden 55 yıl sonra, yaşadığı dopdolu hayatla ilgili edinebildiğimiz birkaç bilgi kırıntısıyla yazdığımız bu kelimeler, Kalkandelen’li Gazi Mürtezan’ın mezar taşı yazısı yerine geçer…

Ve tıpkı bir mezar taşı şahidesi nasıl insanın yaşadığına ve ne kadar yaşarsa yaşasın fânîliğe mahkum olduğuna şahitlik ediyorsa, bu kelimeler de Gazi Mürtezan’ın fedâkârlıkla dolu hayatını hem Kalkandelen’li gençlere, hem de tüm Evlâd-ı Fâtihân gençlerine şahit ve örnek kılar…

Allah (c.c.) Kalkandelen’li Gazi Mürtezan’dan ve silah arkadaşlarından, yaşadıkları günler ve kıyamete kadar geçecek günler adedince razı olsun…

Bir medeniyet şehrimiz olan “Kalkandelen” anıldığında, Kumanova, Serez ve Çanakkale gazisi ve örnek alınması gereken bir kahraman olan “Ata”mız Mürtezan akla gelmeli…

Gelmeli ki, bu topraklar “bizim” olsun…