İvan İliçin ölümü

"“İvan İliçin ölümü”nü yazanda Tolstoyun 58 yaşı var idi. Ölüm qorxusu yazıçını ən çox narahat edən mövzulardan biri idi. O bu əsərlə ölüm qorxusunu fəlsəfi-psixoloji cəhətdən təhlil edərək, onun səbəblərini tapmağa çalışdı və nəhayət, bu uzun hekayə ilə ölümü “öldürdü”.

İvan İliç bacarıqlı, mehriban, hamıyla qaynayıb-qarışan bir insan idi. Özünü bütünlüklə işinə – prokurorluğa həsr etmişdi və bundan məmnun idi. Ancaq bir gün böyründə başlayan ağrı onu çənginə aldı; sakit, adi həyatını cəhənnəm əzabına çevirdi. İvanın canını ölüm xofu bürüdü: “Mən olmasam, guya nəsə baş verəcək? Heç nə olmayacaq. Bəs gedəndən sonra məkanım hara olacaq? Doğrudanmı, bu, ölümdür? Yox, istəmirəm…”

İvan fiziki əzabla yanaşı, mənəvi əzab da çəkirdi. Ölümünə yaxın onda belə bir fikir formalaşdı: sən demə, bütün ömrünü, şüurlu həyatını yanlış yaşayıbmış, ruhi iztirabının səbəbi də bu imiş. Nəhayət, İvan İliç dincliyini əlindən alan həyati suallara cavab tapır."