İnsanı yaşadan nədir

"Necə oldu ki, L. Tolstoy “Hərb və sülh”, “Anna Karenina” kimi böyük əsərlərdən sonra mənəvi-fəlsəfi səpkidə hekayələr yazmağa başladı? Bu, dahi yazıçının katarsisi idimi? Xeyr, Tolstoy öz katarsisini 50 yaşında yaşamışdı. İnsan tövbə eləyəndən sonra bir sıra suallar onu çənginə alır: “həyatımın mənası nədir?”, “mən nə üçün varam?”. Yazıçı “Etiraf” adlı avtobioqrafik əsərində bu suallarla “əlləşir”. Digər tərəfdən, Tolstoy öz qınına çəkilmir, xoşbəxt cəmiyyətin, insanlar arasında səmimi, TƏMƏNNASIZ münasibətin əsasını təşkil edən ünsürü tapmağa çalışır:

“İndi başa düşürəm ki, Tanrı insanların ayrı-ayrılıqda yaşamağını istəmir. Ona görə də onlara ayrıca nəyin vacib olduğunun sirrini açmır və istəyir ki, insanlar birgə yaşasınlar. İnsanlar ancaq sağ qalmaqdan ötrü əbəs yerə gündəlik qayğılarla məşğul olmağın vacibliyini düşünürlər.

Əslində isə, sırf sevgiyə görə sağdırlar. Kimin canında sevgi varsa, Tanrı onun qəlbindədir. Çünki Tanrı – elə sevgi deməkdir”."