Kitobni o'qish: «Латте омили»
ДЭВИД БАХ ВА УНИНГ “ЛАТТЕ ОМИЛИ” КИТОБИГА ЭЪТИРОФЛАР
“Латте омили” – ажойиб асар. Дэвид Бахнинг стратегиялари 30 ёшимда миллионер бўлишимга ёрдам берди. Бу китобни ўқинг, амалда қўлланг, кейин уни ўзингиз таниган барчага улашинг. У ҳаётингизни ўзгартиришга қодир.
Грант Сабатье, “Молиявий эркинлик” асари муаллифи, “Millennial Money” сайти яратувчиси
Йигирма йилдан ортиқ вақт давомида Дэвид Бах пул, сармоя, жамғарма, бойлик тўплаш ҳақидаги оддий, аммо таъсирли таълимоти билан одамлар ҳаётини ўзгартириб келмоқда. Буни биламан, чунки Опра Уинфри шоусининг “Латте омили” тамойиллари ҳақида суҳбатлашилган сонини эфирга узатгандим ва Дэвид Бах ўн миллионлаб одамлар ҳаётини ўзгартирганига гувоҳ бўлгандим. Биз шунчаки “Латте омили”ни муҳокама қилибгина қолмай, бу тамойилларни ҳаётимизда ҳам синаб кўрдик!”
Кэнди Картер, “The View” кўрсатуви ижрочи продюсери, “Опра Уинфри шоу”нинг собиқ продюсери
“Латте омили” – орзуларингизни ҳозироқ рўёбга чиқаришга илҳомлантирувчи самимий саёҳат. Бах ва Маннинг ажойиб ҳикоячилик маҳорати асарни замонамиз ҳаётини ўзгартирувчи китобга айлантирган.
Фарнуш Тораби, “So Money” кўрсатуви бошловчиси, “У кўпроқ пул топганда” китоби муаллифи
Дэвид Бах умид ва илҳом ҳақидаги номалари билан бутун дунё аудиториясини ҳаракатга келтиради. “Латте омили” қалбингизга аланга ёқиб, кайфиятингизни кўтаради. Китоб эътиборингизга, мушоҳада қилишингизга ва ундаги тавсияларга қулоқ тутишингизга арзийди.
Робин Шарма, “Феррари”сини сотган роҳиб”, “Тонгги беш клуби” каби халқаро бестселлерлар муаллифи
Дэвид Бах шахсий молия бўйича дунёдаги энг яхши мутахассиси ва бунинг сабабини “Латте омили”да кўришимиз мумкин. Дэвид Бах сизга молиявий эркинликка эришиш ҳақида таълим беришни ҳаммадан яхшироқ билади. Аммо энг муҳими, ушбу китобдаги гўзал ҳикоя шу қадар реал, шу қадар қалбга яқинки, бойлик яратиш ва чиндан бадавлат яшашни бошлаш учун ҳақиқатан ҳам мана шу оддий қадамларни ташлагингиз келади. Менга ундаги ҳар бир саҳифа ёқди.
Брендон Берчард, “New York Times” бестселлери бўлган“Юқори самарадорлик одатлари” муаллифи
Дэвидни ўн йилдан ортиқ вақтдан бери биламан. Унинг абадиятга дахлдор тамойиллари сизни бой-бадавлат яшашдан кўра мазмунли ва сахий ҳаёт кечиришга илҳомлантиради.
Скотт Ҳаррисон, Сув хайрияси асосчиси ва “New York Times” бестселлери – “Ташналик” муаллифи
Дэвид Бахнинг китоблари 7 миллион нусхада сотилганининг сабаби бор: китобдаги ғоялар ҳаётда ҳам иш беради. Бу ажойиб ҳикоя сизни энг муносиб ҳаёт кечириш учун ҳаракат қилишга ундайди. Сармоя киритиш ва орзуларингизни рўёбга чиқариш учун чиндан бой бўлишингиз шарт эмас.
Жин Чацки, NBC каналининг “Today” кўрсатуви молиявий муҳаррири ва “HerMoney” подкасти бошловчиси
Ҳал қилувчи китоб! Бу кучли ҳикоя ҳаётингизни ўзгартиради. Келиб чиқиши ва касбидан қатъи назар, исталган одам асардан ўз орзуларини рўёбга чиқаришда, келажагини қуришда фойдалана олади.
Сара Жейкс Робертс, ёзувчи, тадбиркор, ОАВда машҳур шахс
Дэвид Бахнинг маслаҳатлари ниҳоятда беқиёс. Муаллиф мураккаб масалаларни олиб, уларни соддалаштиради – бу молиявий эркинликка эришиш учун том маънода учта қадамдан иборат йўлдир. Унга эришишни уддалайсиз!
Жон Гордон, “Энергия автобуси” ва “Ижобий етакчилик кучи” бестселлерлари муаллифи
“Латте омили” пул ва бахт ҳақидаги фикрларингизни бутунлай ўзгартиради. Йилига етмиштадан юзтагача китоб ўқийман ва улар орасидан айнан шу китоб мени ҳайратга солди. У фикрлаш тарзингизни остин-устун қилиб, ҳаётингизга ўн баробар куч бағишлайди!
Бенжамин П. Ҳарди, “Inc.com” сайти ҳамкори
Ушбу китобни ҳар бир америкалик аёл ўқиши керак. Дэвид Бах – аёлларнинг молиявий эркинлигини таъминлаш йўлида энг яхши курашчи. “Латте омили” эндиликда молиявий хавфсизлигингиз ва ўзингизга муносиб эркинликка эришишингизда қўлланма бўлади.
Дотти Ҳерман, “Douglas Elliman” компанияси президенти ва бош директори
Дарҳол классикага айланган “Латте омили” китоби ҳар қандай ёшдаги молия ҳақида ўйлашни ёқтирмайдиган, шунинг учун ҳам камбағал ва бахтсиз одам учун мукаммал совғадир. Бир соат вақтингизни ушбу китобни ўқишга бағишланг ва натижасини бутун умрингиз давомида кўрасиз!
Кен Бланшар, “Бир дақиқалик янги менежер” ва “Сир” бестселлерлари ҳаммуаллифи
Бах ва Манн ёзган “Латте омили” сизга ўзингиз энг кўп қадрлайдиган нарсаларни яхшироқ аниқлашни ўргатади, натижада мақсадларингизга мос ҳаёт кечириш учун пул сарфлашингиз, тежашингиз ва сармоя киритишингиз мумкин бўлади.
Эрин Лоури, “Пулсиз Миллиениал сармоя киритишни бошлади” китоби муаллифи
Бу китобни Америка ва бутун дунё талабалари ўқиши керак. Дэвиднинг маслаҳатлари кучли, чунки уларга амал қилиш жуда осон. Келтирилган ҳикоя ҳам самимий, ҳам илҳом бағишлайди.
Доктор Женнифер Аакер, Стэнфорд олий бизнес мактаби“General Atlantic” профессори
Дэвид Бах мураккаб молия оламини ҳамма учун тушунарли изоҳлашдек моҳир қобилияти ва одамлар ҳаётига чин дилдан қайғуриши билан мени ҳайратда қолдиришдан тўхтамайди. “Латте омили” – замонлар оша эскирмайдиган асар.
Луис Барахас, “Молиявий буюкликкача Латино саёҳати” китоби муаллифи
Таниқли молиявий эксперт Дэвид Бах “Латте омили” китобида тасвирлаган усули билан ўн миллионлаб одамларни илҳомлантиради. Сиз шунчаки китобни ўқиб чиқишингиз ва уни ўзингиз учун қадрли инсонлар билан ба ҳам кўришингиз керак. Китобни ўқир экансиз, бир соатдан камроқ вақт ичидаёқ молиявий улғайишни ўрганасиз.
Бобби Ребелл, “Қандай қилиб молиявий улғайиш мумкин?” китоби муаллифи, “Financial Grownup” подкасти бошловчиси, “Reuters”нинг бизнес телевидениеси собиқ бошловчиси
Ажаблантирувчи лаҳзаларга тўла қизиқарли ҳикоя. “Латте омили” сизни ҳайратда қолдиради ва қувонтиради, бу китоб молия ҳақидаги шахсий қарашларингизни ўзгартириб юборишга қодир.
Майкл Ҳайатт, “New York Times”нинг “Платформа” ва “Энг яхши йил” бестселлерлари муаллифи
Баx ва Манн ўзликни кашф қилиш ҳақидаги жозибали ҳикоя ичида шахсий молия асослари ва молиявий мустақиллик бўйича маҳорат дарсини таклиф этади. “Латте омили” – қимматбаҳо топилма!
Боб Рот, “New York Times”нинг “Қатъийлик кучи” бестселлери муаллифи
Бах ва Манн инсон ҳаётининг асосий сири ва буюк ҳақиқатини тасвирлашда ақл бовар қилмайдиган яхши бир ишни бажаришди: чинакам бой ҳаёт – муаллифлар айтганидек, ҳар бир одам исталган шароитда эриша олади ган “чексиз ва чинакам қувонч”га тўла ҳаётдир. Ўқишингизни қатъий тавсия этамиз!
Салли Ҳелгесен, “Аёллар қандай кўтарилади?” ҳаммуаллифи ва “Аёл устунлиги” муаллифи
Бу китобни СEВАМАН! Қувончга тўла бир соат ичида сиз бир нечта оддий, кичик қадамлар молиявий келажагингизда катта ўзгаришларга олиб келишини ўрганасиз. “Латте омили” ҳали бутун дунё бўйлаб шов-шувга айланади!
Даррен Ҳарди, “New York Times”нинг “Мураккаб эффект” бестселлери муаллифи, “SUCCES” журналининг собиқ ношири ва муҳаррири
Янги минг йиллик авлоди учун ажойиб китоб ва кичик ўзгаришлар молиявий келажагингизга катта таъсир кўрсатиши мумкинлиги ҳақидаги фойдали эслатма.
Жессика Мурҳаус, “Millenial Money Meetup” асосчиси ва “More Money” подкасти бошловчиси
Донишмандлик ва самимият билан содда услубда ёзилган, киши ҳаётини ўзгартириб юборувчи бу мўъжаз китоб туфайли Дэвид Бах миллионлаб инсонлар қалбидан жой олди. Ўқинг, ҳозироқ ҳаракатни бошланг (бу ўйлаганингиздан кўра осонроқ) ва ҳақиқий молиявий эркинлик қўлингизда бўлади!
Дэн Салливан, cтратегик мураббий
Ажойиб, мароқли, кишини илҳомлантирувчи китоб! Ҳикояга шунчалик маҳлиё бўлиб қоласизки, ўз соҳасининг чинакам устасидан ҳаётингизни ўзгартирувчи сабоқ олаётганингиз ҳам ёдингиздан кўтарилади.
Боб Берг, “Ташаббускор” бестселлери ҳаммуаллифи
“Латте омили” китоби бир соатга қолмай пулингиз ва ҳаётингиз назоратини қўлга олишингизга ёрдам бериши мумкин. Бизнесда эндигина фаолият бошлаяпсизми ёки анча йиллик ходиммисиз, қарзларингиздан қутулмоқчимисиз ёки шунчаки орзу қилган ҳаётингизда яшашни хоҳлайсизми, булардан қатъи назар, “Латте омили” ҳар қандай ҳолатда ҳам молиявий фаровонлик, эркинлик ва ҳимояга эришишингизда ёрдам беради.
Жо Полиш, “Genius Network®” ва “GeniusX®” асосчиси, “Piranha Marketing Inc” президенти
Тахминан ўттиз ёшимда “Латте омили” китобини кашф этганимдан ва “аввало ўзингизга пул тўланг” стратегиясига амал қила бошлаганимдан бери рафиқам иккимиз молиявий томондан улкан ўзгаришларга эришдик. Энди биз миллионерлармиз, рафиқам ишламасдан, уйда болаларимизга тарбия бериш имконига эга бўлди, мен эса корпоративдаги ёқимсиз ишимни ташлаб, ўзим ёқтирган бизнес билан шуғуллана бошладим.
Филип “PT” Тейлор, “FinCon” ва “PT Money” асосчиси
Дэвид Бахнинг шахсий молияга ёндашуви бутун бир авлодни илҳомлантиради. Ижодкорлар ҳамжамиятида бой яшаш кўпчилик учун имконсиздек туюлиши мумкин, аммо Дэвиднинг ҳеч қандай ортиқча қадам ёки режаларсиз оддий усули бизнинг ҳозирдан фаровон яшаш ва бир вақтнинг ўзида бой келажакка тайёргарлик кўриш қобилиятимизни мувозанатлаштиради.
Чейз Жарвис, “CreativeLive” асосчиси ва бош директори
ТАШАККУРНОМА
Опра Уинфрига
Ўзининг инсон ҳаётини ўзгартирувчи шоусида “Латте омили”ни баҳам кўриш ва ўн миллионлаб одамларни қамраб олиш имконини тақдим этгани учун раҳмат.
Паоло Коэльога
“Дэвид, сиз бу китобни ёзишингиз керак!” деган сўзларингиз ниҳоят мени “Латте омили”ни ёзишга ундади.
Алати Брэдли Бахга
Ўн йил давомида шу китобни ёзмоқчилигим ҳақидаги гапларимни эшитдингиз ва ҳеч қачон буни амалга оширишимга шубҳа қилмадингиз.
Барчангиздан чексиз миннатдорман.
1-БОБ
“ОКУЛУС” БЕКАТИ
Душанба куни эрталаб Зои ҳар кунгидек “L” поездига ўтирганча ишга кетаркан, икки ҳиссалик латтесидан бир қултум ҳўплаб, фотосурат ҳақида ўйлай бошлади.
Аввал ғарбга, кейин жанубга, Бруклиндан Қуйи Манҳэттендаги сўнгги бекатга боргунча кетадиган қирқ дақиқа мобайнида Зои фақат фотосурат ҳақида ўйлади. Ва минглаб йўловчилар билан бирга поезддан тушиш учун эшик олдида турганида ҳам унинг хаёли ўша суратда эди.
Бу фотосуратда нима тасвирланганди ўзи?
Метро вагонининг эшиклари очилди ва Зои уммондан бир томчи каби оломон орасида ғойиб бўлди. Одамлар оқими уни Қуйи Манҳэттендаги деярли барча метро линиялари бирлашадиган Фултон марказига олиб борарди. Одамлар тўлқини уни кулранг йўлак бўйлаб етаклаб Жаҳон савдо маркази остидаги кенг очиқ майдонга олиб чиқди. Зои одамларнинг улкан оқимидан ажралиб, шу ерда тўхтади. Кейин ғорсимон шифтга қаради. У оқ пўлатдан ясалган улкан қуш – 11 сентябрь фожиалари кулидан кўкда пайдо бўлган қақнус қовурғаларига ўхшарди.
Зои яна юра бошларкан, бу жойнинг қанчалик улканлигини ҳис этди. Деярли икки юз метрли йўлга итальянларнинг тоза оқ мармари ётқизилган. У худди улкан соборда юрганга ўхшарди.
“Окулус” бекати. Дунёдаги энг машҳур ёдгорликлар ва сайёҳлик масканларидан бирининг кириш эшиги. Зои бу ердан ҳар куни икки марта – ишга кетаётганда ва уйга қайтаётганда ўтади, аммо ҳеч қачон бу жойга синчиклаб тикилиш учун тўхтамаган.
Зои ғарбий вестибюлнинг оқ мармар билан қопланган ўтиш йўлагига кирди. Чап томонда тахминан футбол майдонига тенг улкан LED дисплей жойлашган. У одатда хаёли эскалаторга етиб боришда бўлгани учун доимий ўзгариб турувчи реклама ва ижтимоий эълонларга эътибор бермасди. Аммо бугун катта экранда чайқалиб турган тасвир Зоини яна бир бор тўхташга мажбур этди.
Суратда у сира хаёлидан чиқара олмайдиган ўша фотосуратдаги сингари қайиқ, балиқчилар жамоаси ҳамда тўрлар тасвирланганди. Фақат қайиқ унда кўрганидек қирғоқ ёнидаги сувда тебранмас, чўлнинг қоқ ўртасида қолиб кетган.
Ғалати, деб ўйлади Зои. Ғалати ва антиқа хавотирли.
У қараб турганида, экрандаги тасвир узра улкан ҳарфлар айланиб ёзув пайдо қилди:
Қаерга кетаётганингизни билмасангиз, борадиган манзилингизни ёқтирмаслигингиз эҳтимоли катта
Бир неча сониядан кейин тасвир ғойиб бўлди ва унинг ўрнига янги эълонлар намойиш этила бошлади. Зои эса йўлида давом этди.
У йўлак охиригача бориб, эскалаторга чиқди ва икки қават юқорига кўтарилиб, қуёш нурларидан чароғон шиша залга кириб келди. Қиз ташқарига чиқиб, Ғарбий кўча томон бурилди. Қуёш унинг кўзларига ва у ишлайдиган бинога тушиб турарди. Жаҳон савдо маркази ғарбий яримшардаги энг баланд бино ҳисобланади. Зоининг кундалик саёҳати мана шу ерда якун топади. У шу жойда тўхташни ва бошини орқага ташлаганча кўкка бўй чўзган улкан миноранинг чўққисини кўришга уриниб, юқорига қарашни ёқтирарди.
Бироқ бугун унинг фикру зикри бошқа жойда эди.
Қаерга кетаётганингизни билмасангиз, борадиган манзилингизни ёқтирмаслигингиз эҳтимоли катта.
Бу қандайдир реклама эди. Суғурта ёки автомобиль компанияси рекламасими ёки саёҳат иловасими, у аниқ эслай олмади. Жессиканинг бу реклама шиорига алоқаси йўқмикин? Тасвир нимани реклама қилганидан қатъи назар, қизнинг назарида бу Жессиканинг аккаунтларидан биридек туюлди. Аммо мана шу тонгда у қандайдир айнан Зоига қаратилган шахсий хабарга ўхшарди. Бу нарса унинг ичэтини кемирди.
Худди хаёлидан чиқара олмаган анави фотосурат сингари.
Тўсатдан Зои чап қўлида латте борлигини эслади ва ундан бир қултум ҳўплади. Қаҳва аллақачон совиб қолган экан.
Одатда Зои бу пайтга келиб, кўчани кесиб ўтади ва бинога кириб, лифтда ўзининг офиси жойлашган ўттиз учинчи қаватга чиқади. Бугун у доимги йўлидан чалғиди. Ғарбий кўчани кесиб ўтгач, кескин ўнгга бурилиб Жаҳон савдо марказидан узоқлашди ва юзасида бинолар аксланаётган улкан квадрат шаклидаги иккита ҳовуз фаввора томон юрди. Бу фавворалар айнан Эгизак миноралар жойлашган майдонда қурилган ва сон-саноқсиз номлар қатор қилиб ўйиб ёзилган қора мармар девор билан ўралганди.
9/11 ёдгорлиги.
Зои шимолий ҳовуз ёнида тўхтади ва мавжланаётган сувга қаради. Мармар юзасини пайпаслаб, биринчи ўнта исмни ўқиди. Исмлар шу қадар кўп эди. 2001 йилнинг ўша машъум сентябрь ойида бу ерда минглаб одамлар ҳалок бўлганди. У пайтлар Зои ҳали мактабда ўқирди. У бир квартал нарида осмонўпар бинолар орасидан кўриниб турган “Окулус” биносининг қовурғасимон қанотларига қаради.
Нега бугун ҳамма нарса унинг кўзига бошқача кўриняпти?
Қаерга кетаётганингизни билмасангиз, борадиган манзилингизни ёқтирмаслигингиз эҳтимоли катта.
Аслида, Зои қаерга кетяпти? У қаерда бўлишни кутганди?
У аввал бу ҳақда жиддий ўйлаб кўрганми?
Шу атрофда юрган одам бир сонияга тўхтаб, билагидаги соатига қаради ва шошилганча йўлида давом этди. Зои жойидан қўзғалди. У ишига кечикаётганди.
Жаҳон савдо марказидаги офис томон юрмоқчи бўлди, лекин яна нимадир уни турган жойида ушлаб қолди. Бунинг ўрнига қиз қўлида совуқ латтени тутганча яқин атрофдаги бетон скамейка ёнига бориб, унга ўтирди. Атрофида сайёҳлар, йўловчилар ва маҳаллий аҳоли оқими ўтиб борарди. Зои ўзига ўзи секингина деди:
“Ҳаётимни нималар қиляпман ўзи?”
2-БОБ
ФОТОСУРАТ
Зои ҳар душанба кунларида бўлгани каби ўттиз учинчи қаватдаги лифтдан чиқиши биланоқ иш жойига етиб келди. Келаётган жума журналнинг баҳорги сонини чиқариш учун белгиланган охирги муддат эди. Шунинг учун ҳам бутун офис жонини жабборга бериб ишлаётганди. Мақолалар оқими, таржимаи ҳоллар, фотосуратларга ёзиладиган қайдлар – Эквадордаги маунтинбайкинг1, Болқондаги вино татиб кўриш маросимлари, таниқли саёҳатчиларнинг исмлари ёзилган фоторепортажлар – Зоидан эътибор талаб қиларди. Буларнинг барини бир шаклга солиб, ажи-бужи ёзувларини сайқаллаб, мукаммал ёрқин насрга айлантириш унинг вазифаси ҳисобланарди.
Зои офислари Жаҳон савдо марказида жойлашган йирик нашриёт уйида ишларди. Бу жойни Озодлик минораси деб ҳам аташади. Бироқ Зоига бироз истеҳзоли туюларди: у қизғин иш жараёнини қанчалик яхши кўрмасин, офис деворлари ичида ўтказилган вақтни эркинлик вақти дея олмасди. Зои ўз мавқеидан миннатдор, лекин иши жуда кўп меҳнат талаб этар ва ҳолдан тойдирар, иш ҳақи эса ўқувчилар тасаввур қилгани каби ҳайратланарли эмасди.
Бу ҳақда айтишнинг ўзи кулгили: мана, дунёга машҳур сайёҳлик журналининг бош муҳаррири ёрдамчиси, йигирма етти ёшли Зои ҳеч қачон Қўшма Штатлардан ташқарида ёки Миссисипининг ғарбида ҳам бўлмаган. Унда ҳатто саёҳат паспорти ҳам йўқ эди.
Ҳеч қачон саёҳат қилмаган саёҳат журнали муҳаррири.
Зои ноутбукини очди, корпоратив тармоққа кирди ва ишга киришди. Унинг бармоқлари клавиатура узра югуриб кетди.
Зои ишидаги тартибсизликдан завқланарди. Кишини ақлдан оздирадиган муддатлар, сўнгги дақиқалардаги таҳрирлар, дурустгинадан то ўртамиёнагача ёзилган матн бўлагини олиб, қандайдир “яхшироқ бир нима”га айлантириш топшириғи. Зои юрагида пайдо бўлган ноаниқ ғашликни нари қувиб, клавиатура томон эгилди ва ишга шўнғиди.
– Ҳали очқамадикми?
Зои ўриндиғида қаддини ростлаб, кескин қайрилмаслик учун бўйнини айлантирди. Соат дарров бир бўлдимикан? У овоз келаётган томонга ўгирилди ва иш жойини бошқалардан ажратиб турган ярим тўсиқ олдида раҳбари турганини кўрди.
– Ҳатто виртуал саёҳатчилар ҳам баъзида нимадир еб туриши керак, – дея қўшимча қилди бошлиғи.
Барбара журналнинг аксарият ходимлари каби замонавий ёки мода ортидан қувадиган одам эмасди. Баъзан Зоининг назарида Барбара кичик шаҳарчадан келган, янги – Қуйи Манҳэттеннинг энг замонавий муҳитига тўлиқ мослаша олмаган меҳмондек туюларди (бошқача айтганда, Жессиканинг акси эди). Лекин Барбара ниҳоятда ақлли, табиий эмпатия ва ўткир сезги соҳиби бўлиб, бир қарашдаёқ ичингизда нима кечаётганини ҳис эта оларди. Зоининг фикрича, мана шу фазилатлари Барбарани ажойиб бош муҳаррирга айлантирган.
Зои олти йил олдин, компанияга биринчи бор келганида, уни ишга ёллаган одам ҳам шу Барбара эди. Иккаласи дарҳол тил топишиб кетишди. Барбаранинг ўзига хос катта умидлари ва жиддий мезонлари бор. Шу маънода уни қаттиққўл раҳбар дейиш мумкин, лекин одамларга босим ўтказмасди. Аксинча, Барбаранинг ходимларни ўзига тортадиган салобати бор эди. Яъни бу муносабатга сабаб ундан қўрқиш эмас, балки унинг кўнглини қолдирмасликка уриниш эди.
Зои ҳам ҳеч қачон бошлиғининг ҳафсаласини пир қилмаган. У тинимсиз ишлайдиган ва ўз ишини қойиллатиб бажарадиган муҳаррир эди.
– Ҳа, очқадим, – деди Зои. У ноутбукини вақтинча ўчириб, тушлик қилиш учун юқорига чиқиш мақсадида Барбаранинг ортидан лифт томон эргашди.
Компания ошхонаси ойналари марказий Манҳэттен ва Гудзон томонга қараган, шунингдек, бу ердан Озодлик ҳайкалини ҳам кўриш мумкин эди. Очиқ майдони ва оддий безаги билан бу қаҳвахона Манҳэттендаги ҳар қандай юқори даражали тамаддихонадан қолишмасди. Яна исталган вақтда таниқли одамларни кўриб қолиши мумкин, Зои бу ерда ишлай бошлаган илк пайтиданоқ бунга кўникишига тўғри келганди.
Барбара ўзи билан олиб келган ялтироқ тушлик қутисини эҳтиёткорлик билан очди, Зои бу пайтда пештахта ёнига бориб, киноа2, Маркона бодомлари қўшилган товуқли салат ва барра кўкатни танлади. Cалатни тановул қила бошлаганида Зои ҳозир ўзи устида ишлаётган мақола ҳақида гапирмоқчи бўлди, лекин у енгил-елпи гап сотишни уддалай олмасди ва бир-икки жумладан кейин жимиб қолди.
Орага бироз сукунат чўкди, бу вақтда Барбара сэндвичини ейиш билан андармон бўлди, кейин Зоига қаради.
– Хўш… – ниҳоят деди у. – Бугун ўзингизда эмасга ўхшайсиз. Ҳаммаси жойидами?
Мана, Барбаранинг зийраклиги шунда эди. Зои эрталабдан миясини чулғаб олган ғалати кайфиятни хаёлидан чиқариб юборишга урин ди, лекин бошлиғи барибир буни пайқаганди. Зои оҳиста хўрсиниб қўйди. Лекин гапни нимадан бошлашни билмасди, чунки ўзи ҳам нималигини яхши тушунмаётганди.
– Гапларим ғалати туюлиши мумкин, – сўз бошлади Зои.
Барбара сэндвичидан яна бир тишларкан, “давом этаверинг” дегандек бош ирғади.
– Эрталаб, поезд томон кетаётганимда, ҳар доим Уильямсбургдаги қаҳвахонага тўхтаб оламан.
Зои қаҳвахона қаерда жойлашганини тасвирларкан, Барбара тағин бош ирғаб қўйди.
– “Елена қаҳваси” деган жой.
– У ерни биласизми?
Барбара қўлидаги сэндвичи оша Зоига қараркан, деди:
– Ҳа, давом этинг-чи?
– Яхши, – давом этди Зои. – Шундай қилиб, орқа деворга рамкага солинган фотосурат илинган. Айтмоқчиманки, у ерда рамкали суратлар жуда кўп, бу жой суратларга тўла, лекин айнан шуниси бошқача.
Бу фотосуратни Зои латте ва нонушта учун кекс тайёр бўлишини кутиб турадиган олдиндаги буюртмалар қаторидан ҳам кўрса бўларди. “Елена қаҳваси”даги тамадди таомлари ҳар доим янги тайёрланган, қаҳва жуда мазали бўлар, деворлардаги суратлар эса ҳайратланарли эди.
Зои суратни тасвирлаб бериб, жим қолди ва салатини ейишда давом этди.
– Кейин-чи? – сўради бироздан сўнг Барбара.
– Билмасам, – жавоб берди Зои. – Ўша сурат ҳақида ўйлаб тургандим. Шу холос. Негалигини тушунтиролмайман.
Зои тирикчилик учун жумлаларни моҳирона чиройли териш билан шуғулланарди, аммо айни дамда бу ишни қойиллата олмаётганди.
– Ва бу сурат сизники бўлишини хоҳлаяпсиз.
Зои хўрсинди. Албатта, хоҳлайди-да.
Бу жуда оддий манзара эди: саҳар пайти, соҳилдаги кичкина қишлоқ, қуёшнинг илк нурлари бамисоли марварид каби каҳработилла рангда порлаб шуъла таратади. Олд планда эса қайиқни денгизга чиқиш учун тайёрлаётган балиқчилар жамоаси. Қуёш чиқа бошлагач нур қизғиш рангга киради ва гўё суюқликка айлангандек тасаввур уйғотади, балиқчилар буни Олтин соат деб аташади.
Зои учун манзарада сеҳрли нимадир бордек эди. Кўринмас қувватга тўла, доимо ипак ипга осилиб турган сукунат лаҳзаси.
Фотосурат жуда катта форматда чоп этилган: эни тахминан бир метрдан ошиқроқ, бўйи эса бир метрга яқин. Шундай бўлса-да, Зои суратни батафсил кўрмаган, чунки у ҳеч қачон расмнинг олдига бориш ва уни чинакамига кўздан кечириш учун етарли вақт ажратмаганди. Ҳар куни эрталаб у одатда квартирадан бироз кечикиб чиқар ва икки ҳиссалик латте ҳамда кекс олиш учун қаҳвахонага елдек учарди. Шундан сўнг уни Манҳэттенга олиб борадиган “L” поездига ўз вақтида етиб олиш учун бекатга шошарди. Зои қаҳвахонада буюртмасига пул тўлаётганида, атрофга бир қараб олишга зўрға улгурарди. Шундай бўлса-да, мана шу қисқа назар ташлагандаёқ суратдаги нимадир қизнинг эътиборини тортарди. Ўша куни эрталаб у мана шу жиҳат нималигини англаш учун ярим дақиқа узоқроқ туриб қолди ва суратга бир-икки қадам яқинлашди. Албатта, бу оний лаҳза эди, аммо мана шу лаҳзанинг ўзиёқ тасвир унинг хотирасига жонли муҳрланиб қолиши учун кифоя бўлди.
Зои расмни хонасининг айнан қаерига осиб қўйиши мумкинлигини аниқ билади. Хона жуда кўп вазифани бажарар, нафақат яшайдиган, балки тушлик қиладиган, компьютерда ўтириб ишлайдиган жойи ҳам айни шу ер эди. Зои торгина квартирада битта шерик билан яшайди ва у ерда томоша қилишга арзирли кўп нарса йўқ. Қуёшли улкан океан соҳили манзараси бу хонани тубдан ўзгартириб юборган бўларди.
– Гап суратни сотиб олишни хоҳлаётганимда эмас, албатта. Бу шунчаки…
Шунчаки нима? Фотосурат Зоида тушунтириш у ёқда турсин, тасвирлаб ҳам бера олмайдиган ҳис-туйғуларни уйғотганди.
– Билмасам, – деди Зои ва ўйларини тарқатиб юбормоқчи бўлгандек бош чайқади. – Сурат сотувга қўйилганми ёки йўқми, ҳатто буни ҳам билмайман. Нима бўлганда ҳам, ҳатто сотувга қўйилгандаям…
Зои гапида давом этаркан, Барбара у билан баравар бир хил оҳангда шу сўзларни қайтарди:
– Уни сотиб олишга қурбим етмайди.
Агар Зоининг ҳаётини қўшиқ деб тасаввур қилсак, бу сўзлар унинг нақароти эди. Қолган сўзлар ҳам илҳомлантирувчи, ҳам саргузаштли, ҳам мулоҳазаларга бой: “Мен таҳсилни давом эттиришни, Американинг жануби-ғарбий қисмига саёҳатга боришни, Европа бўйлаб саёҳат қилишни, ёзиш ва йога билан шуғулланишим мумкин бўлган ҳақиқий ётоқхонаси бор квартирада яшашни истаган бўлардим”. Лекин улар доим фақат битта нақарот билан тугайди: “Аммо бунга қурбим етмайди”.
Ростдан ҳам Зоининг бунга қурби етмасди. Бруклиндаги ҳаёт Манҳэттендагидек қиммат эмас, лекин барибир бу ерда яшаш ҳам анчага тушарди. Бунинг устига, ичига ғишт тўлдирилган 45 килограммлик тўрва каби бўйнида талабалик кредитлари ҳам бор эди. Яхшики, шаҳарда яшайди, машинага эҳтиёжи йўқ, агар машинаси бўлганида ҳам, шу кунгача мусодара қилиб юборишган бўларди. Машина?! Эҳе! Зоининг ишлари қандай кетаётганини ҳисобга олсак, катта эҳтимол билан ёзгача унинг велосипедини ҳам қайтариб олишлари мумкин.
Зои сўз ва жумлалар билан яхши келишар ва ундаги визуал дид ҳам анча яхши эди. Рақамлар-чи? Йўқ, у рақамлар билан келиша олмайди. У ҳисоб-китобда нўноқ эди, ҳар доим шундай бўлган. Зои, онаси таъкидлаганидек, ўзининг бюджетини тартибга солишга ҳаракат қилди – “бюджет” Зои учун, эҳтимол, инглиз тилидаги энг ёқимсиз сўз бўлса керак. Бу уриниш, албатта, тўлиқ муваффақиятсизлик билан якунланди. Зои ишда вазифаларини жуда аниқ тузар ва натижа ҳам зўр бўларди, лекин шахсий пулига келганда, у умуман интизомсиз эди. Ҳаммаси айнан шундай бўлган. Мана, март ойи келди, Зои эса ҳамон ўтган Исо мавлудида оиласи ва дўстларига совға сотиб олиш учун олган кредитларини тўлаш билан овора. Агар у ҳисоб-китобларни кўздан кечиришга озгина вақт ажратса, балки, Мавлуддан олдинги тўланмаган кредит тўловлари ҳам чиқиб қолиши мумкин. Қарзлар, қарзлар ва яна қарзлар…
Ҳа, Зои ишини яхши кўради ва вазифасини зўр уддалайди; лекин тан олиш керак, аслида, у учма-уч кун кечираётганди. Ҳатто учма-уч дейиш ҳам мушкул – бу кўпроқ вақти-вақти билан хонада бир-бирини зўрға кўришга ўхшарди. Зои ўзини “Маошдан маошгача илиниб яшаяпман” деган афишадаги болага қиёслаётганини ўйлади.
Ўзи бу сурат қанча тураркин – 500 долларми? 800 ёки 1000 долларми? Умуман олганда, у сотувга қўйилган бўлсаям, шубҳасиз, бир дунё пул турса керак, ваҳоланки, Зоида қайсидир истагини қондириш учун сарфлашларини кутиб ётган бунча бекорчи пул йўқ эди.
Барбаранинг овози Зоининг хаёлларини тарқатиб юборди:
– Сиз Ҳенри билан гаплашиб олишингиз керак.
– Ҳенри?
– Эрталаблари сиз борадиган қаҳвахонада қаҳва тайёрлаб берадиган ёши каттароқ эркак бор-ку. Ўша – Ҳенри.
Барбара айнан ким ҳақида гапираётганини тушуниб олиш учун Зоига бир лаҳза керак бўлди.
– Қаҳвахонадагини айтяпсизми? У ердаги баристани танийсизми?!
Барбара бўшаган тушлик қутисини ёпиб, ўрнидан турди.
– Уни кўп йиллардан бери биламан. Сиз бориб, у билан гаплашишингиз керак. Ҳенри айрим нарсаларни кўради… – Барбара орада бироз сукут сақлади. – У нарсаларга бошқача кўз билан қарайди.
– Бариста билан гаплаш, дейсизми? – тағин сўради Зои. – Унга нима дейман?
Барбара Зоига ҳаммасидан хабардор-у, аммо сир бой бермагандек расмий нигоҳ билан қаради.
– Шунчаки у билан гаплашинг. Унга суратга олишни ёқтиришингизни айтинг. Нима деб жавоб беришига қаранг.
Зои қовоғини солди.
– Менга ишонинг, – деди Барбара, – у топқир одам.
– Хўш, у менга айнан қандай ёрдам беради? Ютуқли лотерея чиптасини танлашда кўмаклашадими?
Барбара елка қисди.
– Эҳтимол, бунга ёрдам бера олмас. Лекин ўзингиз айтдингиз, бу суратни сотиб олишга қурбингиз етмайди ва бу сизни ташвишлантиряпти. Тўғри айтдимми?
Зои жим қолди. Албатта, Барбара ҳақ. Ахир у – Барбара.
– Хўш, унда, – деди Барбара, – бу борада нимадир қилинг. Ҳенри билан гаплашинг.
Иш столига қайтаркан, Зои ўзини бироз айбдор ҳис қилди. Барбарага аслида нега безовталанаётганини айтмаганди. Уни нафақат фотосурат, балки бошқа нарса ҳам ташвишга солаётганди.
Янги иш.
Икки ҳафта олдин Зои билан коллежда ўқиган пайти қўшни бўлган Жессика гаплашганларида унга шаҳар марказидаги ўзи ишлаётган медиа агентлигида бўш иш ўрни очилганини айтганди.
– Сен меҳнаткашсан, Зои, – деганди Жессика. – Ақллисан, ёзиш услубинг ажойиб ва одамлар ҳам сени ёқтиради. Сен бу лавозим учун мукаммал номзод бўлардинг.
Ўтган ҳафта Зои агентликнинг шаҳар марказидаги офисига ими-жимида суҳбатга бориб келди. Ўша куни кечқурун Жессика қўнғироқ қилди ва суҳбатдан сўнг Зоини ёқтириб қолишгани ҳақида эшитганини айтди:
– Саноқсиз номзодлар келди, Зои, лекин сен энг яхшиси экансан.
Ва, албатта, ўтган жумада агентликдан қўнғироқ қилишди ва у расман энг биринчи номзод сифатида танланганини айтишди. Агар Зои хоҳласа, бу ишга нашриётдагидан кўпроқ маоши учун ҳам кирса бўларди. Бу эса ишда стресс даражаси янада юқорироқ ва жадвали тиғизроқ (Зои бундан хавотир олмасди) бўлишини англатарди. Бироқ агентлик таклиф этаётган маош унинг ҳаётини чиндан ўзгартириб юбориши мумкин эди.
Дам олиш куни Зои онасига қўнғироқ қилиб, бу ҳақда яна гаплашди. Ишини ўзгартириш яхши фикр эканига онасининг ишончи комил эмасди.
– Эҳ, Зои, – деди у қизига, – борига хурсанд бўлсанг-чи! Қолаверса, болажоним, пул кишини бахтли қила олмайди.
Пул одамни бахтли қилмайди. Зои бу сўзларни болалигида неча марта эшитган?
Суҳбатга отаси ҳам қўшилди, одатда бундай бўлмасди.
– Яхшилаб ўйлаб кўр, қизим, – деди у.
Зои эса бу сўзлар қандай маъно англатишини тушунди: “Мен дарҳол бу иш таклифини қабул қил, демоқчи эмасман… Лекин… эҳтимол, бу таклифни қабул қилишинг керакдир”.
Отаси бош пудратчи бўлиб ишлаган пайтида яхшигина пул топарди. Соғлиғи ёмонлашгач, қурилиш таъминоти компаниясининг кичикроқ конторасига ўтди. Бу ишда маоши камроқ, Зоининг тахминича, отасига у анча зерикарли ҳам эди. Лекин улар амаллашаётганди. Дарвоқе, онасининг овози кейинги пайтда одатдагидан анча ҳорғин эшитилди. “Берганига шукур қил!” Ота-онасини бахтсиз деб бўлмасди, бунга Зоининг ишончи комил эди, аммо уларни чиндан ҳам бахтли дея тасвирлай олармиди?
Зоининг ўзини-чи?
У ўша куни эрталаб “Окулус”да кўрган ғалати тасвир – соҳилдаги чўл ўртасида ташлаб кетилган қайиқни эслади.
Қаерга кетаётганингизни билмасангиз…
Агентликдагилар Зоига ҳозирги ишидан кетиш ҳақидаги қарорини ўйлаб кўриш ва ўз таклифларини расман қабул қилиш учун бир ҳафта вақт берди. Демак, агар Зои ҳақиқатан уларда ишлашни хоҳласа, жумагача аниқ жавоб айтиши керак. Шундан кейин Жессика билан ишдан кейинги анъанавий жума учрашувида буни нишонлаш имконияти бўлади.
Зои кўраётган ягона муқобил вариант – ҳозирги маоши учун машаққат чекишда давом этиш ва лавозими кўтарилишига умид қилиш эди. Бу вақт ичида эса қўшимча пул ишлаш учун ёзишга ёки таҳрирга иш олиб, кечқурун ва дам олиш кунлари янада тиғизроқ ишлаши (у одатда ҳозирги ишидаги вазифаларини уйига ҳам кўтариб келарди), қўшимча юкламалар қаторига уларни ҳам киритишга ҳаракат қилиши керак. Бу фикр уни, албатта, хурсанд қилмагани аниқ.
Аммо унинг бошқа танлови борми?
