O socjologii w Polsce Ludowej rozmów jedenaście

Publikacja obecna stanowi owoc kilkunastu rozmów prowadzonych w okresie od listopada 2021 roku do lutego 2022 roku. Jest to relacja osobista, co między innymi oznacza – subiektywna, odzwierciedlająca nie tylko moje prace i przeżycia, ale także mój stosunek do spraw, w których brałem bezpośredni udział lub byłem ich naocznym świadkiem. Jest to relacja w dwojakim sensie subiektywna. Mówi o tym, czego byłem świadkiem lub uczestnikiem, a zarazem wyraża mój osobisty stosunek do omawianych w tych rozmowach zjawisk i faktów, rozgrywających się na tle zmieniającej się rzeczywistości historycznej – pełnej sprzeczności i wciąż budzącej silne emocje.

Jerzy J. Wiatr

Jerzy Wiatr jest bowiem nie tylko światowej renomy uczonym, o olbrzymiej, interdyscyplinarnej wiedzy z nauk społecznych, ale dodatkowo, co może powodować niekoniecznie pozytywne o tej jego roli opinie, czynnym i znaczącym przez wiele lat, choć już tylko emerytowanym, politykiem. Jest człowiekiem o encyklopedycznej pamięci, bardzo skrupulatnie odnotowującym wszystkie, niekiedy pozornie mało znaczące wydarzenia ze swego ponad dziewięćdziesięcioletniego, niezwykle bogatego i aktywnego życia. W jego intelektualnej „spowiedzi”, w której nie zamierza ani siebie usprawiedliwiać, ani „zapominać” czegokolwiek, oferuje tym, którzy powinni z tego skorzystać, olbrzymią dawkę pedantycznie przedstawionych informacji o nieomal wszystkim, co w polskich naukach społecznych i w polityce naukowej działo się we współczesnych mu epokach: entuzjastycznej odbudowy kraju, we wczesnych latach pięćdziesiątych XX wieku, naznaczonych jednak stalinowskim cieniem, późniejszych latach realnego socjalizmu i socjalizmu „z ludzką twarzą” oraz kończących ten wiek latach przełomu demokratycznego.

prof. dr hab. Krzysztof Pałecki

Na dokumentacyjne walory recenzowanego tekstu korzystnie wpłynęło też bogactwo zawodowych i życiowych doświadczeń prof. J.J. Wiatra, który uczestniczył w przeprowadzaniu wielu przedsięwzięć ważnych dla warszawskiej socjologii, pełniąc w niej różne funkcje organizacyjne. Ponadto w wywiadzie potrafił on zachować obiektywizm w ocenie ludzi i wydarzeń, choć w przyjętej konwencji wywiadu-rzeki miał on – przynajmniej w pewnym stopniu - prawo do subiektywizmu. Pomogły mu w tym także wysokie kompetencje naukowe, które pozwoliły mu ulokować historię polskiej socjologii okresu PRL w szerokim kontekście uwarunkowań politycznych i systemowych.

prof. dr hab. Mirosław Chałubiński