Kitobni o'qish: «Necla»

Sunuş

Güzide Sabri, 1883 yılında İstanbul’da dünyaya gelir. Çocukluğunu Çamlıca civarında bir köşkte, annesiyle birlikte geçirir. Babası, dönemin padişahı tarafından Sivas’a sürüldüğü için ailesinden uzaktadır.

Tüm çocukluğu boyunca babasından ayrı kalmanın acısını yaşayan Güzide Sabri, Münevver isimli bir kızla arkadaşlık etmeye başlar. Münevver’in genç yaşta ölmesi onu çok etkiler. Arkadaşının anısına ilk romanı Münevver’i yazar.

Genç yaşında, Ahmet Sabri Aygün’le evlenir. Ahmet Sabri Bey’in eşinin roman yazmasına karşı çıktığı, bu nedenle de Güzide Sabri’nin geceleri gizli gizli yazmak zorunda kaldığı söylenir.

Güzide Sabri, arkadaşı Münevver’den sonra eşi Ahmet Sabri Bey’i de kısa sürede kaybeder. Sonrasında kendini tamamen yazmaya verir. Özellikle karasevda konulu romanlarıyla tanınan yazarın kitapları Sırpça ve Ermenice gibi dillere çevrilir, pek çok kez beyazperdeye uyarlanır. 1940’lı yıllara kadar olan dönemin en çok okunan kadın yazarlarından biri haline gelir. 1946 yılında hayatını kaybeder.

Yazarın Ölmüş Bir Kadının Evrak-ı Metrukesi ve Nedret adlı iki kitabını, Fikret ve Nedret adıyla tek bir kitapta birleştirip birkaç yıl önce yayımlamıştık. Diğer kitaplarını da yayımlama düşüncesi daima aklımızın bir köşesinde duruyordu. Ama kitaplara ulaşmanın zorluğu, ulaşabildiğimiz versiyonlarda gördüğümüz eksiklikler, bu sırada yayımlamaya devam ettiğimiz diğer kitaplarla uğraşma zorunluluğu ve hayatın her an karşımıza çıkarabildiği türlü türlü engellerle mücadele ederken bu kitapları istemeden de olsa ertelemek zorunda kaldık.

En sonunda hazırlıklarımızı tamamladık. İlk olarak Yabangülü ve Necla’yı okurlarımıza sunuyoruz. Hemen ardından da Ölmüş Bir Kadının Evrak-ı Metrukesi ve Nedret yine tek kitap olarak yayımlanacak.

Güzide Sabri’nin dilini günümüz Türkçesine çevirmeyi tercih etmedik. Tüm kitabı imla açısından günümüzde kullandığımız kılavuza uygun hale getirdik ama bunu yaparken yazarın sözcük seçimlerine mümkün olduğunca dokunmamaya çalıştık. Günümüzde kullanılmayan, az kullanılan ya da zamanla anlamı değişmiş sözcüklerin şu anki karşılıklarını dipnot olarak ekledik. Bu sözcükleri liste halinde bir arada görmeyi isteyenler için de kitabın en sonuna bir sözlük koyduk.

Uzun, biraz da meşakkatli ama aynı zamanda heyecanlı bir hazırlık sürecinin ardından Güzide Sabri kitaplarımız okurlarıyla buluşmaya hazır. Umarız siz de Güzide Sabri’yle tanışmaktan en az bizim kadar memnun olursunuz. İyi okumalar!

“Safiye Hanım teyze! Safiye Hanım teyze! Bahçeye dut yemeye buyurun, annem çağırıyor sizi.”¹

Sarışın, zayıf bir kız bahçeden yan komşuya sesleniyordu.

İstanbul’un dar ve nemli sokaklarının birinde, birbirine sokulmuş siyah yüzlü tahta evlerin bahçe penceresinden genç kıza cevap veren orta yaşlı bir kadın, “Bizimki evde. Aman! Yavrum sus duymasın, şimdi namaza gidecek, sonra gelirim, olmaz mı?” diyordu.

“Bekliyoruz.”

Kadın içeri çekildi. Kocası sofada dolaşıyordu. Hırçın bir sesle, “Kiminle konuşuyordun Safiye?” diye sordu. Kadın yavaş sesle “Şey, canım… Komşularla…” dedi.

“Hangi komşularla, söyle bakayım.”

“Bitişik İrfanlar yok mu canım işte…”

Birden çehresi karışan adam karısının üzerine yürüdü.

“Ne? İrfanlar mı? Sana kaç defa söyledim, kaç defa anlattım be kadın, kaç defa! Şunlarla konuşmak, selam vermek bir yana evlerinin bahçe tarafına bile uğrama diye… Sen yine kulak asmadan kopası başını pencereden uzatıp bir dakika olsun lakırdı etmeden duramıyorsun. Mahallede rezil oldum. Namusum, haysiyetim gitti, kahvede yüzüm kalmadı, kulağını bir arkaya at da dinle bak, neler işitirsin neler… Neler…”

Safiye yalvaran bir sesle “Kuzum, sus Allah aşkına, yavaş söyle, işitecekler diye yüreğime iniyor ayol,” deyince kocası bu sefer daha hızlı “Kadın! Beni deli mi edeceksin sen? İşitirlerse ne olur sanki? Elin kahpelerinden korkum mu var? Bu rezil aşüftelerden mi çekineceğim? Onların ne mal olduklarını mahallede senden başka hepsi biliyor. Budala kadın! Mübaşirin kızları dedin mi artık bırak, bak ötesine neler dinlersin,” diye çıkıştı.

“Benim ne üzerime lazım, günahları kendilerinin olsun. Bak şimdi cuma namazına gidiyorsun, âlemin ırzıyla, namusuyla uğraşma, günahtır.”

“Sus! Mürai² karı! Eline fırsat geçse, biraz da genç olsan sen de onlardan geri kalmazdın ya; sağ olsun benim yumruk, yoksa çok haltlar yerdin. Bana Üvezzade Tevfik derler, ben insanın kafasını ayağımın altında ezerim, anlıyor musun? Şimdiye kadar namusuma bir leke sürdürmedim. Böyle şıllık ve sırnaşık karılar için haysiyetimi berbat edemem. Üvezzade’nin karısı mübaşirin kızlarıyla konuşuyormuş diye kahvede bir laf çıktığı gün sen de kendini yok bil.”

Kadıncağız mülayim bir sesle “Ayol benim onlara gidip geldiğim yok ki! Neden böyle titizleniyorsun? Şu yanımızdaki eve taşınalı üç ay oldu, neyin nesi olduklarını bilmiyorum. Komşu hakkı büyük olduğu için ara sıra selam veriyorum, işte o kadar. Bizim Kamer Hanım’la ahretliği³ Hafize bile her gün oradalar. Eğer bu kadar fena insanlar olsaydılar Kamer Hanım onlarla böyle sıkı fıkı konuşur muydu?” diye sordu.

Üvezzade kahkahayla “Kamer Hanım dediğin kadın da aynı maldan ayol! Eğer vakti geçmemiş, taponlaşmamış⁴ olsaydı, şimdi yemediği halt mı kalırdı? Kahvenin önünden geçerken kırıtmasını bir görsen kahkahalarını tutamazsın. Koltukçunun Kâzım, tütüncünün Osman, kâtiplerin Hakkı yok mu? İşte bu çocuklar onunla öyle eğleniyorlar ki… Aval⁵ hiç farkında bile değil, o hâlâ kendini beğendiklerini zannediyor,” dedi.

Safiye Hanım devam ediyordu:

“Çok günaha giriyorsun. İki elim yanıma gelecek,⁶ ne bitişik komşuların ne de Kamer Hanım’ın bir fenalığını gördüm. Neme lazım, bugün dünya yarın ahret,” dedi.

Üvezzade “Sus! Sus be aptal karı!” diye bağırdı. “Otuz yıldır seninle tevekkeli anlaşamadık, senin dünyadan ne haberin var ki?”

Kadın hiddetlendi ve “Ben aptal değilim, ne demek istiyorsun? Sözlerine dikkat et, ne oluyor sanki?” dedi.

“Ne olacak? Artık aklını başına topla! Be kadın, hâlâ onların ne mal olduklarını anlamıyorsun. Bütün mahalleli her şeyi biliyor da sen hâlâ uykudasın be mübarek!”

“Niye uykudayım ayol, deli misin sen?”

“Tepen delinsin inşallah sersem karı!”

“Senin tepen delinsin kör olası herif!”

“Ağzını topla, yoksa kafanı kırarım senin, hiddetimin fena olduğunu bilirsin.”

“Âleme iftira ederken Allah’tan korkmuyor musun sen?”

“Ulan ne iftirası ahmak karı? Ben mi iftira ediyorum? Söylediklerim yalan mı? Her hafta köşe başında otomobilden inen, ellerinde paketler, üzerlerinde apiko⁷ elbiselerle kırıta kırıta yürüyen o kızıl dudaklının Mübaşir Kadri’nin üvey kızı olduğu da yalan mı? Söyle, yalan mı? Evdeki ana kız yarı aç yarı tok yaşar ve babaları da sokaklarda sürterken bu küçükhanım bu kadar süsü ve parayı nereden buluyormuş acaba? Bunu mahalleli yutar mı sanıyorsun sen, a sersem?”

“Yutmazsa yutmasın, sana ne? Başka düşünecek bir şey bulamadın mı? Âlemin içyüzüyle neden meşgul oluyorsun?”

Üvezzade kısık ama sert bir sesle bağırdı:

“Be sersem insan, sen bu kahpelerin değnekçisi misin, nesin? Beni dinden imandan çıkarıyorsun. Elin aşüftelerini müdafaaya ne lüzum var?”

“Senin bu halinden kimseye bakacak yüzüm kalmadı. Konu komşu ile uğraşma, âlemin hayatı bizim üzerimize lazım değil.”

“Pekâlâ da lazım işte, anlıyor musun? Ben yanı başımdaki bu aşüftelerin rezaletine tahammül edemem. Oooh efendim, ne âlâ! O küçük İrfan yok mu, o mübaşirin kızı? Çekirdekten yetişiyor mübarek. Geçen gün bakkal Kiryako’dan yüz paralık sirke alıyordu. Mahallede ne kadar genç varsa etrafını almış; ne laflar, ne cilveler, ne kırıtmalar… Ben bu yaşımda utanıp yanından kaçtım. Yumurcak neler de biliyor neler…”

Safiye ellerini uzatarak “Allah aşkına, bir damla çocuğa iftira etme be adam! Ablası belki, hadi olabilir diyelim, fakat İrfan henüz masumdur,” dedi.

Üvezzade Tevfik sinirli bir kahkaha daha attı.

“Sen hâlâ koyduğum yerde otla, budala karı. Aklının ermediği şeylere karışma diye sana yüz kere söyledim. Evde yemek pişirmek, çamaşır yıkamak, tahta silmekten başka işe yaramazsın. Hadi işine, hadi…”

Kadın mosmor olmuştu. İzzetinefsini⁸ didik didik eden bu kaba adama karşı ellerini uzatarak “Çok fazla oluyorsun, yeter artık! Tahammülüm kalmadı. Şimdiye kadar her zulmüne ve cefana katlandım. Yapmadığın kalmadı. Dünyayı bana zindan ettin. Gençliğimi yedin bitirdin. Bari ihtiyar zamanımda rahat bırak. Kahrolası herif biraz soluk ver!” diye bağırdı.

Karısının bu tehevvürü⁹ karşısında Tevfik Efendi kendi kendine “Sesin soluğun batsın be yezit¹⁰ karı! Bıktım usandım senden, kırk yıldır başıma bela oldun, kurtulamadım vesselam,” diye söylene söylene merdivenlerden iniyordu. Sokak kapısı şiddetle kapandı.

Safiye hemen pencereye koştu. Kocasının gidip gitmediğinden emin olmak için arkasından baktı. Sonra yavaş yavaş mutfağa yürüdü. Bahçe kapısını açarak dışarı çıktı, duvarın üstünden öteki bahçeye bakınca, ağaçların gölgelerinde oturmuş dört kadın, onun olduğu tarafa döndü. Mübaşirin karısı Şadiye ayağa kalktı.

“Buyurun Safiye Hanımcığım. Duvardan gelebilirsiniz. Size elimle dut topladım.”

Kamer Hanım’ın ahretliği Hafize “Durun, ben sizi geçireyim,” dedi.

Kadıncağız mahcup ve ürkek bir tavırla “Zahmet etme kızım. Buradan konuşalım. Bakarsın bizimki geliverir. Oturmaya vaktim yok,” diye cevap verdi.

Sarışın, ince ve küçük bir kız şen sesle “Safiye Hanım teyze, deminden beri sizi bekledik. Dutların hepsini yediler,” dedi.

“Afiyet olsun yavrum.”

Kamer Hanım ince bir kahkahayla “Kardeş, kocanı ne kadar seviyorsun?” dedi.

Safiye başını salladı. “Koca gibi yerin dibine batsın inşallah,” dedi.

Şadiye lakırdıya karıştı:

“Galiba bizim komşu efendi biraz huysuz gibi…”

Safiye içini çekerek “Ah! Onu çeken bilir kardeş,” dedi.

Kamer Hanım kaygısız bir kahkaha attı. “İşim yok da koca derdini kendime dert edeceğim. İlahi, aklına şaşayım komşu, deli misin sen? Üvezzade gibi bir kocam olsaydı, onu istediğim yola sokardım. Darılma ama sen de kendi halinde bir kadınmışsın.”

Kamer Hanım’ın ahretliği hemen söze karıştı:

“Bizim rahmetli bey, hanımının sözünden hiç çıkmazdı. Evde yemek pişirir, çamaşır yıkar, her işi görürdü. Hanım da bir giydiğini bir daha giymez, bütün gün konu komşu, şu çarşı senin bu pazar benim der gezerdi. Değil mi hanımcığım?”

Şadiye, ahretliğin ağzından lakırdıyı aldı, “Allah razı olsun, neme lazım, doğrusunu söylerim, bizimki de öyledir. Her işi görür, akşam bulaşıkları hiç bana bırakmaz, bir sözümü iki etmez,” dedi.

Safiye hayretle bu iki kadını dinlerken henüz hiçbir gün bir erkeğin çamaşır ve bulaşık yıkadığını işitmediğini düşündü. Bir kadının büyük bir iftiharla bunu söylemesinin de çirkin olduğunu cahil kafasıyla düşünebildi.

Kamer Hanım ellisini geçtiği halde hâlâ gençlik ve güzellik merakında, süs ve gösteriş peşinde akılsız bir kadındı. Küçükken evine alarak büyüttüğü ahretliği Hafize’nin aklı onunkinden üstün ve kuvvetliydi. Cılız, sıska ve çokbilmiş bir kız olan Hafize’nin şerrinden kimse ağzını açıp Kamer Hanım aleyhinde bir tek söz söyleyemezdi.

Bir komşudan ufak bir dedikodu işitse hemen o komşunun kapısını çalar ve ağzına geleni söylemekten hiç çekinmezdi. Bu yüzden herkes yavaş yavaş onlardan uzaklaşmaya başlamıştı. Evvelki gibi mangal başı sohbetlerine, sabah kahvelerine kimse gelmiyordu. İki ay önce mahalleye taşınan Mübaşir Kadri’nin evi şimdi onların her gün gidip geldikleri bir yer olmuştu.

Sabahleyin yataktan kalkar kalkmaz Kamer Hanım bir saatten fazla tuvaletle¹¹ meşgul olurdu. Hafize onun yanından ayrılmaz, gece yatarken yüzüne buladığı kremleri sabahleyin Hafize’nin ısıttığı sıcak suyla yıkadıktan sonra çehresinin masajıyla uğraşır; gözünün, kaşının, dudaklarının boyasını sürer; aynanın karşısında uzun bir muayene zamanı başlar, ufak tefek kusurlar tamamlanır; ondan sonra o gün yahut o sabah için giyeceği elbiseler ayrılır. Bunlar Hafize’nin vazifesidir, renkleri o seçer ve “Sabahleyin sarı renk sizi çok açıyor. Fulya bahçesine benziyorsunuz hanımcığım, nazar değmesin maşallah,” derdi.

Kamer Hanım’ın dudakları mağrur bir gülüşle daima aralıktır. Hafize onun neşesini artıracak sözler söyler.

“Aman! Öyle güzel oldunuz ki… Bayıldım hanımcığım, kuzum şu mavi kolyenizi de takınız, nazar için iyidir. Herkes sizi kıskanıyor, göz alıyor ve ikide bir hasta oluyorsunuz.”

Kuru ve esmer çehresini örten boyalar altında tıpkı bir palyaçoya benzeyen Kamer Hanım, bu sözlerden büyük bir neşe ve haz duyardı.

Ondan sonra artık çalacak kapı, konuşacak insan aramak için sokağa fırlarlardı.

Mübaşir Kadri, Üvezzade’nin yanındaki evi iki ay evvel tutmuştu. On beş yaşındaki kızı İrfan ile karısı Şadiye’den başka kimsesi yoktu. Komşular bu küçük ve fakir aile için ilk günlerde yeni bir komşuya gösterilen merak ve tecessüse¹² lüzum görmediler. Küçük bir kız ile orta yaşlı bir kadın, akşam sabah evine gelip giden ihtiyar bir mübaşir. Fakat beş on gün sonra merak ve tecessüs başladı.

O küçük evin kapısından muhteşem, güzel ve genç bir kadının girdiğini görüyorlardı. Bu kadın bir, nihayet iki gece evde kalıyor, sonra gidiyor, dört beş gün sonra daha şık, daha zarif kıyafetle yine geliyordu. Fakir bir mübaşirin bu zengin misafiri acaba kimdi? Bu henüz bir sır halindeydi.

Etrafta dedikodular kaynaşmaya başladı. Hakikati öğrenmek için konu komşu mübaşirin evine geliyordu. Şadiye etrafın bu merak ve tecessüsünü anlamakta gecikmedi ve gelenlere bir münasebet düşürerek “Haftada bir iki gece bende kalan misafir yabancı biri değil, benim büyük kızım Necla’dır. Kocası çok zengin olduğu için lüks bir hayat yaşıyorlar. Tabii biz o hayata alışkın değiliz. Ne yapalım böyle bir köşeye çekildik işte,” diyor ve lakırdıyı kısa kesiyordu.

En ziyade Kamer Hanım’la Hafize merak etmiş ve onun hakikaten zengin bir adamla yaşadığını çoktan öğrenmişlerdi.

Bu kadın cidden güzeldi. Pembe çehresinde uzun ve kıvrık kirpiklerle gölgelenmiş iri siyah gözler, biçimli bir burun, ağzında inci gibi sıralanmış beyaz, muntazam dişler birbiriyle çok güzel imtizaç etmişti.¹³ Sevimli ve şirin bir edası vardı.

Kamer Hanım bu genç kadını ilk gördüğü gün hayran olmuş ve bütün hareketlerini tetkike dalmıştı.

Gülerken o kadar güzel oluyor, dudaklarından dökülen dağınık ve perişan sözler kendisine öyle tatlı bir şuhluk veriyordu ki gören ve dinleyenler onun sıcak cazibesinden bir türlü kurtulamıyordu.

Kamer Hanım’ın kalbi bu genç ve güzel kadına benzemek iştiyakıyla¹⁴ yanıyordu, uzun müddet aynanın karşısından çekilemedi. Saçlarını Necla gibi taramak için bir hayli uğraştı. Hafize de yardım ettiği halde yapamadılar. Onun başının Beyoğlu’nun en mahir kuaförlerinden birinin elinden çıktığını ikisi de düşünemiyordu.

Dolabındaki sarı, mor, pembe, yeşil, turuncu renkli elbiselerin hiçbirinin Necla’nın giydiği sade ve zarif rop¹⁵ kadar güzel ve şık olmadığını esefle görüyordu. Yüreğinde tuhaf bir sıkıntı vardı. Bugün nedense hayatından hiç memnun değildi. Ümitleri, emelleri kırılmıştı; Necla gibi lüks hayatın kadını olamadığına yanıyordu.

Hafize’nin telkinleri neticesinde daima genç ve güzel olduğuna inanan Kamer Hanım, yıllardan beri her gün kapıyı çalıp gelecek muhayyel¹⁶ kocayı beklemekten yorulmadığı halde, bugün asabi ve hırçın bir tavırla aynanın önünde dolaşırken ruhunda derin bir fütur¹⁷ ve inkisar¹⁸ duyuyordu.

Onun beklediği bu muhayyel koca öyle bir kısmetti ki! Gayet zengin, asil ve güzeldi. Kamer Hanım mağrur ve müstağni¹⁹ bir halde böyle bir kocayı bile kabul etmekte tereddüt ediyordu. Uzun bir kavuna benzeyen başının içinde dolaşan bu gülünç ve boş tasavvurlar bu kadını her zaman tatlı bir zevk içinde yaşatıyordu.

Hafize her saat “Maşallah! Hanımcığım maşallah! Bugün her zamandan daha sevimli ve daha güzelsiniz. Herkes size bayılıyor, şıklığınıza, zarafetinize hayran olmayan yok,” dedikçe bu zavallı kadının ruhuna yeni bir güneş doğuyordu. Fakat o güneş bugün bulutlanmıştı. Şimdi hayalinde Necla’nın şaşaalı hayatı parlıyordu. Büyük salonlar, zarif tuvaletler, smokinli erkekler, zengin sofralar etrafında dolaşan çiftler, neşeli sözler, şakrak kahkahalar! Bunlar hayalinde canlandıkça onu bu hayattan mahrum eden talihe lanet ediyordu. Yıllardan beri dul bir halde hep böyle miskin ve boş bir ümitle yaşadığına ve beklemekten yorulmadığına şimdi şaşıyordu.

Hafize, bugün hanımının pek üzüntülü olduğunu sezdiği için ne yapacağını, ne söyleyeceğini bilemiyordu.

Karşılıklı oturup konuşmaya başladılar:

“Necla çok güzel, değil mi Hafize?”

Hafize dudaklarını büktü ve “Bilmem. Ben beğenmedim. Soğuk mu diyeyim, kibirli mi diyeyim, sevimsiz mi diyeyim, anlamadım doğrusu,” dedi.

“Yok! Yalan söyleme; kusursuz, fevkalade bir kadın!”

“A… Neden yalan söyleyeyim? Ona bir erkek gözüyle bakınız, ne kadar kusurları olduğunu görürsünüz.”

“Onu bilmem. Ben çok beğendim.”

“Siz benim ağzımı arıyorsunuz, ama ben yine doğruyu söylerim. Siz ondan daha şirin, daha güzelsiniz. İster inanın, ister inanmayın.”

Kamer Hanım hafif ve kıvrak bir kahkaha attı. “Deli kız!” diye söylendi. Aynanın önüne doğru yürüyordu. Hafize göz ucuyla ona bakıyordu.

“Acaba sizin boyunuz, endamınız onda var mı?”

Kamer Hanım başını çevirdi ve “Talihim yok Hafize, talihim,” dedi. Ve ilave etti:

“Şimdiye kadar Necla’nın kocası gibi zengin bir şey yakalayamadık, ne yazık! Eğer böyle birisine tesadüf etmiş olsaydım, ben de Necla gibi lüks hayatın kadını olmasını bilirdim.”

“Yine olur hanımcığım. Karşımıza böyle birisi çıkar çıkmaz hemen bu mahalleden uzaklaşır, Beyoğlu’nda bir apartman tutar, orada yaşamaya başlarız. Mücevherleriniz, kürkleriniz, elbiseleriniz olur, kapınızda bir de otomobiliniz bekler. Niçin olmasın? Şimdiye kadar siz istemiş olsaydınız, çoktan böyle lüks hayatı yaşamaz mıydınız sanki?”

Kamer Hanım içini çekti, “Talih daima benden lütfunu esirger Hafize,” dedi.

Artık her gün mübaşirin evine gidip gelmeye başladılar. Necla muntazaman²⁰ hemen her hafta annesiyle kardeşini görmeye geliyordu. O, çok sokulgan ve candan bir kadındı. Fakat onun süsüne ve tuvaletine bakan gözler biraz daha dikkatli olsaydı, bu genç ve güzel kadının bezgin ve yorgun bir ruh taşıdığını görmekte güçlük çekmezdi. Eve geldiği günler derin bir iştiyakla kardeşine koşar, onu öper, koklar, bağrına basar ve sonra başını onun göğsüne dayayarak orada bir an kendisini dinlerdi. Necla, İrfan’ı bir anne şefkatiyle seviyordu. Genç kızın ince ve solgun yüzü kendisine endişe veriyordu. Doktorlar iyi gıdalarla beslenmesini söylemişlerdi. Bütün gayretiyle bir anne gibi İrfan’a paketlerle yiyecek taşımaktan yorulmuyordu. İrfan onun bebeği, çocuğu ve emeli olmuştu.

Necla’nın halinden pek şikâyeti yoktu. Maçka’da güzel bir apartmanın hanımıydı. Bol para sarf ediyor, kocalığı bütün arzularını yerine getirerek onu memnun etmeye çalışıyordu. Fakat Necla, ruhen harap ve kırgındı. Muvakkat²¹ gördüğü bu refah içinde hiçbir emeli yoktu. Hayatı çok tatsız buluyor, günün kadını olarak yaşamak kendisine daha fazla rahatlık veriyordu. Bir gün, her şeyin geçeceğini, gençlikle bu hayatın da sönüp biteceğini ve bütün şahsiyetine kirli bir damganın ebediyen yadigâr olarak vurulacağını biliyordu. Genç kızlık çağının ilk devrelerinde çok elemli günler, ümitsiz ve heyecanlı saatler geçirmişti. On yedi, on sekiz yaşının baharında, güneşsiz, havasız kalmış bir çiçek gibi boynu bükülmüş ve çaresizlik içinde bunaldığı günler olmuştu.

Babasının genç bir subayken muharebede şehit olduğunu annesi kendisine anlatırdı. Necla babasını hiç görmemişti. Annesi, Kadri ile sevgi neticesinde evlendiği zaman, üvey baba yanında bir sığıntı olarak yaşamaya başlamış, mahrumiyet acısı küçük kalbini derin sızılarla hırpalamıştı. Şadiye, kayıtsız ve şefkatsiz bir kadındı. Kendisini hiçbir gün sevip okşadığını hatırlamıyordu. İrfan doğduktan sonra onun lüzumsuz bir eşya gibi bir tarafa atılması lazım gelmişti.

Kadri her gece bin türlü bahane uydurup yaygaralar kopararak bu kızı başından defetmek istiyordu. Şadiye kızını üvey babasının yanında barındıramayacak hale gelmişti. Zavallı Necla, bir diken gibi her dakika Kadri’nin gözüne batıyordu. Yeni doğan kızını ve kocasını pek seven bu anne, saadetine engel olan Necla’yı bir an evvel evden atmanın yollarını arıyordu. Nihayet bir gün Şadiye, onu daima ufak tefek dikişlerini diktiği Kâmil Paşa’nın konağına evlatlık olarak kabul ettirmeye muvaffak olmuştu.

Burada Necla rahata ve sükûna kavuştu. Kâmil Paşa’nın karısı Nazlı Hanımefendi iyi bir kadındı. Paşa öleli çok olmuş, Nazlı Hanım da eskiden kalan emektarları arasında yaşamaya başlamıştı. Kızları ve oğulları evlenmiş, hepsi annelerinden ayrı birer yuva sahibi olmuşlardı. Necla zaten bu konağa alışıktı. Annesiyle gelir gider, bahçede oynar, hanımefendiden bahşiş, kalfalardan yemiş toplardı.

Fakat annesinden ilk ayrıldığı gece, küçük kalbinde anlayamadığı derin bir sızı duymuştu. Hep küçük İrfan’ı düşünüyordu. Onu annesinden kıskanıyor ve ruhunda yeni bir sevginin hasreti yanıyordu. Kardeşini sevmekten mahrum edilerek buraya, yabancı bir eve bir kedi yavrusu gibi bırakılmış olduğunu düşünerek içleniyor, kimseye halini belli etmeden gizli gizli ağlıyordu.

Şadiye birkaç defa İrfan’la beraber konağa gelmiş, kızına uzaktan ve bir yabancı tavrıyla bakarak ahvalini kalfalardan sormuş, bu arada zavallı Necla, küçük İrfan’ı bütün iştiyakıyla kucağına alıp sevmek saadetine kavuşmuş, annesinin ufak bir iltifatını göremeden akşamüzeri onların gidişlerini mahzun bir halde seyrettikten sonra boynunu bükerek tenha bir köşeye çekilmiş, yine için için ağlamıştı. Konağın içinde kimse ondan şikâyet etmiyordu. Gündüzleri mektebe gidiyor, geceleri derslerine çalışıyor, herkese gösterdiği saygıyla ve çekingen haliyle kendisini sevdiriyordu.

Seneler geçiyor, Necla büyüyor ve güzel bir kız oluyordu.

Bir gece, Necla birdenbire konaktan yok oluvermişti. Büyük bir telaş ve heyecan içinde kalan Nazlı Hanım konak halkını oraya buraya koşturmuş, genç kızın izini hiçbir tarafta bulduramamış, nihayet Şadiye’ye haber gitmişti. Şadiye’nin de malumatının olmadığı öğrenilmiş, bu arama günlerce devam ettiği halde Necla bir türlü bulunamamıştı.

Şadiye kayıtsız ve meraksız halde konağa gelmiş ve “Aşüfte, kim bilir hangi deliğe girmiştir. Yakında belasını bulur, yine meydana çıkar,” diye Nazlı Hanım’ı teselli etmişti.

Günler, aylar geçiyor, genç kızın nerede olduğunu kimse bilmiyordu. Her şeyi unutturan zaman, Necla’yı da hatırlardan silip çıkarıyordu.

Necla Bursa’da, şehrin uzak bir mahallesinde küçük, izbe bir evin çatısı altında Sıdıka isminde bir kadının nezaretinde emel ve saadet rüyası içinde yaşıyordu.

Genç kalpleri zehirleyen sevginin zevkiyle vaat edilmiş günleri bekliyordu. Karnında aşkının bir parçası kımıldarken derin bir sabır ve tevekkül içinde kendisini buraya getirip bırakan sevgilinin yolunu gözlüyor, her gün pencerenin önünde oturuyor, gözleri yeşil ovaların üzerinde uzayan Mudanya yoluna dalıyor, sanki her yolcudan bir haber alacakmış gibi heyecanlı dakikalar geçiriyordu.

Necla, genç kızlık çağına geldiği günlerden beri hep bu genç adamla meşgul olmuştu. Bu onun damarlarındaki kana yerleşen zehirli bir mikroptu. Bu, damarlarından beynine, oradan kalbine geçerek yaşla beraber büyüyen esaslı bir maraz²² şeklini almıştı.

Kâmi,²³ Nazlı Hanım’ın yeğeniydi. Evleri yakın olduğu için hemen her akşam halasına uğramadan kapıdan geçmezdi. Kâmi, eserleri tanınmış genç bir muharrirdi.²⁴ Onu herkes okuyor ve her okuyan çok seviyordu. Kuvvetli fikirleri, ince tahlilleri, geniş hayalleri vardı. Hayat onun için bazen sakinleşen, bazen köpüren ve kuduran bir denizdi. Bu denizin rüzgârları sustuğu zaman Kâmi de kalemini elinden bırakırdı. Günlerce, aylarca miskin ve uyuşuk bir halde yaşardı. Onun loş izbelikleri, kuytu ve viran mezarlıkları seven, bülbüllerin sesinden ziyade ishakların²⁵ matemli eninlerinden²⁶ zevk alan garip bir ruhu vardı.

Mehtapsız geceler onun için esrarla dolu bir âlemdi. Bu âlemin sükûnu içinde ıstıraplı ruhunu dinlerdi. Yazılarında da bunun kuvvetli akisleri görülürdü.

Necla yıllarca bu adamla beraber yaşamış gibiydi. Yedi yaşından on dokuz yaşına kadar onu hep karşısında görmüş, genç kızlık hayatına girer girmez onun fikirlerini, yazılarını tahlil etmek arzusuna kapılmış ve bu da aşkının başlangıcı olmuştu.

Geceleri Nazlı Hanım’ın salonuna toplanan misafirler arasında Kâmi de bulunur ve onun varlığı Necla’yı mesut ederdi. Genç kız şen ve şatır,²⁷ taze bir fidan gibi ortada gezinirken ara sıra muharririn gözlerinin kendi üzerinde dolaştığını görürdü. Bu bakışın Kâmi’nin dalgın ruhunun bir ifadesi olabileceğini hiç aklına getirmeden, bir gün onun kendisini sevebileceğini düşünmeye başlamıştı. Bu ümit günden güne kalbinde esaslı bir yer almaya başladı. Eserlerini okuyup yarattığı kadınların şahsiyetindeki manayı tahlil ederek onun hislerini anlamak istiyordu.

Kâmi, hep yeşil gözlü, sarışın kadınlardan hoşlanıyordu. Siyah gözlü, pembe tenli kadınları yazılarına layık görmüyordu. Sevilmekten ziyade sevmekten zevk alıyordu. Halbuki sevilmekte de nihayetsiz bir haz ve saadet olduğunu bilmesi lazım değil miydi? Bir gün büyük bir cesaretle bu sualleri ona sormaya karar verdi.

Kâmi, kendisine her zaman “küçük kadın” diye hitap ederdi. Yorgun olduğu akşamlar kapıdan girerken “Küçük kadın, bana ellerinle bir çay yapar mısın?” derdi.

Necla işte bu zaman dünyanın en mesut insanı olurdu. Çayı getirince Kâmi ona bir paket çikolata uzatır ve “Al bakalım küçük kadın! Dün akşam unuttum, fakat bu akşam hazır,” diyerek gönlünü alırdı.

Necla on altı yaşında, Kâmi ise otuzundaydı. O, çocukluktan henüz çıkmış, küçük ve iptidai²⁸ bir kızdı. Kâmi’nin başını dolduran hayallerin içinde Necla’nın henüz hiçbir yeri yoktu.

Zaman süratle geçiyordu. Necla artık tamamıyla genç kızlık çağına ermişti. Boyu daha ziyade serpilmiş, çehresinde hayat ve gençlik parlamaya, vücudu dolgunlaşmaya, uzun ve kıvrık kirpiklerinin gölgelediği siyah gözlerindeki cazibe kuvvetli bir alev gibi yanmaya başlamıştı.

Kâmi’nin kalbinde bu kıza karşı yavaş yavaş tuhaf bir his uyanıyordu. Artık ona evvelki gibi teklifsizce “küçük kadın” diyemiyordu. Evde halasını bulamadığı günlerde yalnız kalmaktan ürkerek hemen kapıdan çıkıyordu.

Necla yıllardan beri büyük bir sabır ve tevekkülle beklediği günlerin geldiğini, bir gün Kâmi’nin kendisini seveceğini düşünüyordu. Yaşıyla beraber kalbinde büyüyen aşkını ona itiraf için titriyor, artık onun her şeyi bilmesini istiyordu.

Halbuki Kâmi, evvelki gibi halasına uğramıyordu. Necla’nın cazibesinden müteessir olmaya, onun alevli gözlerinin ateşinden korkmaya başlamıştı. Nazlı Hanım yeğeninin kendisini bu kadar ihmal etmesine karşı sitemli haberler yolluyor, geceleri salonunu dolduran misafirleri arasında onun varlığını istiyordu.

Nihayet bir gün Kâmi gelmişti. O gün Nazlı Hanım, gece yatısına kızına gitmiş olduğu için, evde Necla ile ihtiyar hasta dadısını bırakmıştı.

Kâmi salona girdiği zaman bugün evde Necla ile yalnız olduğunu anlamış, geri dönerse fena bir harekette bulunacağını düşünerek oturmaya mecbur olmuştu. İkisi de birbirine bakmaktan ürken tatlı bir heyecan içinde birkaç dakika sustu.

Necla, sapsarı çehresiyle ayakta durmuş, ellerini masaya dayamıştı. Bu aşk ve heyecan dakikası içinde kalbindeki derin sır boğazında düğümlenmişti, bir şey söyleyemiyordu.

Kâmi, elinde olmadan oturduğu yerden kalkmıştı. Ne yaptığını, ne söyleyeceğini bilemiyordu. Hiç beklemediği bu yalnızlık onu da şaşırtmıştı.

“Necla!” diyebildi.

Ah, onun ne tatlı ve ne içe işleyen bir sesi vardı. Bu ses senelerce ruhunun ta derinlerine sinmişti.

Genç kız uzun kirpikli gözlerini yavaş yavaş kaldırdı.

“Benim geldiğimi halama söylersin, değil mi? Bugünlerde çok meşgul olduğumu da ilave et. Ben artık gideyim çocuğum.”

Necla başını önüne eğdi. Onu görmediği günlerin kalbinde yanan hasretini ezmek istiyordu. Kendisiyle bir an yalnız oturmaya tahammül edemeyen bir adama bir şey söylemek istiyordu.

Kâmi bu defa daha ziyade yanına sokuldu.

“Neclâ, neden benimle konuşmuyorsun bakayım?” dedi.

“Emirlerinizi dinliyorum.”

“Oooo! Bugün çok ciddisin küçük kadın.”

“Her zaman öyle değil miyim?”

“Aferin kızım. Genç kızların her zaman ciddi ve metin olmaları lazımdır,” dedi.

Necla hiç cevap vermeden bir heykel gibi ayakta duruyordu.

Kâmi onun sessiz ve hareketsiz duruşunda gizli bir vakar sezmişti. Büyük bir kadının huzurunda duyulan heyecan ve hürmet hissiyle elini uzatarak “Allahaısmarladık!” dedi.

Necla hafifçe başını eğerek onu selamladı. Kâmi’nin hızlı hızlı merdivenlerden inen ayak seslerini dinledi. Sonra kendisini bir koltuğa atarak hıçkıra hıçkıra ağlamaya başladı.

Ondan ne bekliyor ve istiyordu? Bunu kendisi de bilmiyordu. Hem ne ümit edebilirdi? Annesi tarafından getirilerek evlatlık diye bırakıldığı bu evdeki sıfatı neydi? Kalbinin karanlık emelleri içinde ve damarlarına yayılan bir hüzün ve mahrumiyetle başını iki elinin arasına aldı. Ağladı.

Kâmi, Necla’dan ayrıldıktan sonra garip bir hissin tesiri altında bir an kapının önünde durdu ve nereye gideceğini düşündü. Arkadaşlarına verilmiş randevusu vardı. Gönlü istemedi. Bu gece boş laflarla geçecek vakit ona pek ağır geldi. Uzun zamandan beri eline kalemi almamış ve evde yazıları birikmişti. Ruhunda yazmak için kuvvetli bir ihtiyaç duyuyordu.

Başının içindeki hayallerde yeni bir canlılık vardı. Siyah gözlü güzel bir kız sıcak bakışlarıyla, nazlı ve kıvrak gülüşleriyle gözleri önünde dolaşıyordu.

Yavaş yavaş evine yürümeye başladı. Odasına çıkıp kapıyı kapadı. Masanın başına geçti; kâğıtları ve defterleri o kadar karışmış, öyle perişan olmuştu ki bu hale kendisi de hayret etti.

Aylardan beri masasının başına oturmadığını, dalgasız ve fırtınasız bir liman gibi sakin bir hayat geçirdiğini düşündü. Başını koltuğun arkasına dayadı, gözlerini kapadı, hayalinde Necla’nın bugünkü ince ve kederli yüzü vardı. Salonun ortasındaki masaya dayanmış sakin ve melül halinde öyle bir incelik, öyle bir şiir edası vardı ki şimdiye kadar onu böyle hiç görmemişti. Artık bu kızın kendisini sevdiğine bugün tereddütsüz hükmediyordu. Buna karşı kendisi nasıl hareket edebilirdi? Bugün bile onunla yalnız kalmaktan ürktüğü için yanından kaçmamış mıydı?

Halasını düşünüyordu. Ufak bir şüphe fena bir netice verebilirdi. Sevilmek… Bu reddedilemezdi. Necla gibi bir kızın sevgisini reddetmek için kalbinin ölü olması lazımdı. Bunu çoktan anladığı halde bugünkü kadar alaka gösterdiğini hatırlamıyordu. Hayatını saran kadınlar arasında Necla’yı küçük ve manasız bir kız olarak görmüştü.