Kitobni o'qish: «Paul ile Virginie»

Fransa Adası’nın¹ idare merkezi olan Port Louis’nin arkasında yükselen dağın doğu yanında, vaktiyle ekilmiş bir yerde iki küçük kulübenin yıkıntıları görülür. Bu kulübeler, büyük kayalarla çevrilmiş, yalnız şimal² tarafı açık kalmış bir havzanın hemen hemen ortasındadır. Solda Morne de la Découvere denilen bir dağ ki adaya yanaşan gemiler için buradan işaret verilir ve bu dağın eteğinde Port Louis adını alan şehir; sağda Port Louis’den Pamplemousses Mahallesi’ne giden yol; daha sonra aynı isimde bir kilise ve bu kilisenin geniş bir ovada iki sıra bambu ağacı ile gölgelenen yolları; nihayet uzaklarda adanın öbür ucuna kadar devam eden bir orman görülür. Önünüzde deniz kıyısında Tombeau Koyu, biraz sağda Malheureux Burnu, onun ötesinde engin bir deniz, bu denizin yüzünde birkaç ıssız adacık ve bunların arasında dalgalara karışmış bir tabyayı andıran Coin de Mire Adası göze ilişir.

Havzanın bütün bu şeyleri görmeye elverişli methalinde³ dağdan gelen sürekli yankılar, durmadan civardaki ormanları sallayan rüzgârların ve uzaktaki sığ kayalarda kırılan dalgaların iniltilerini tekrarlar durur. Fakat asıl kulübelerin bulunduğu yerde hiçbir gürültü duyulmadığı gibi duvar şeklinde yükselen kocaman, sarp kayalardan başka da hiçbir şey görülmez. Bu kayaların diplerinde, yarıklarında hatta bulutlar durağı tepelerinde ağaç kümeleri büyür. Sivri tepelerinin çektiği yağmurlu bulutlar, o kayaların yeşil ve esmer yamaçlarında eleğimsağmalar gösterdiği gibi diplerinde de küçük Lataniers Deresi’ni doğuran kaynakları besler. Derin bir sükût o dolaylara sinmiştir. Orada her şey -hava, ışık ve sular- hepsi sessizdir. Dağın yüksek düzlüklerinde yetişen hurmaların daima rüzgârlarla salındığı görülen yaprakları da bu yerleri derin uykusundan pek uyandıramaz. Tatlı bir ışık havzanın derinliklerini aydınlatır ve güneş oraya ancak öğle zamanı düşer fakat daha şafak sökerken dağın karanlıkları üzerinde sivrilen tepelerine vurarak onları göğün mavi zemininde güya altın ve erguvandan yapılmış gibi gösterir.

Derin sessizlik içinde geniş ve zengin bir panorama gösteren bu yere gitmekten pek hoşlanırdım. Bir gün o kulübelerden birinin eşiğinde oturmuş, yıkıntılara bakarak derin düşüncelere dalıp gitmiştim ki oralardan yaşlı başlı bir adam geçti. Adanın eski ahalisi gibi kısa bir ceket ve uzun bir şalvar giymişti. Bir abanoz değneğe dayanarak yalın ayak yürüyordu. Saçları bembeyaz, yüzü asil ve temizdi. Saygıyla kendisini selamladım. Selamımı aldı ve beni biraz süzdükten sonra yaklaştı, yanıma oturdu. Bana güvenini gösteren bu hâli hissime dokundu.

“Baba!” dedim. “Bu kulübelerin vaktiyle sahibi kimmiş biliyor musunuz?”

İhtiyar cevap verdi:

“Oğlum, yıkıntılarını gördüğün bu kulübelerle şu sahipsiz kalmış yerleri, aşağı yukarı yirmi yıl önce burada saadete kavuşan iki aile şenlendirirdi. Onların hikâyesi acıklıdır fakat Hindistan yoluna düşen bu adada, meçhul kalmış birkaç kişinin başından geçenler, hangi Avrupalıyı ilgilendirebilir? Burada yoksul ve bilinmeyerek yaşamak şartıyla en mesut bir hayatı bile kim ister? İnsanlar ancak kralların, büyük adamların maceraları gibi hiç kimsenin işine yaramayacak şeyleri öğrenmek isterler.”

“Babacığım!” dedim. “Hâlinize, durumunuza göre sizin büyük bir tecrübe sahibi olduğunuza kolayca hükmolunabilir. Eğer vaktiniz varsa bu ıssız yerleri eskiden kimler şenlendirmiş, bunu bana anlatır mısınız? İnan olsun ki dünyanın hurafeleriyle en çok bozulmuş bir kimse bile tabiat ve faziletin verdiği saadet hikâyelerini dinlemekten zevk alır.”

İhtiyar, eski hatıraları yoklamak isteyenlerde görülen bir düşünce ile bir zaman şakaklarını tuttuktan sonra hikâyesini anlatmaya başladı:

1726 tarihinde M. de la Tour adında Normandiyalı bir genç, ailesinden yardım görmediği gibi Fransa’da yaşamak için bir iş de bulamadığından bu adaya gelmişti. Meramı para yapmaktı. Yanında genç bir kadın vardı. İkisi de birbirini çok seviyorlardı. Kadın eyaletinin eski ve zengin bir ailesine mensuptu. Fakat ailesi, asil olmayan bu delikanlı ile evlenmesine razı olmadığından kız servetini, çeyizini bırakarak delikanlıya kaçmış. Adaya geldikleri zaman delikanlı, karısını Port Louis’de bırakarak kendisi bir gemi ile Madagaskar’a geçti. Maksadı oradan hemen birkaç zenci satın alıp getirerek burada yerleşmekti. Madagaskar’a çıkışı ilkteşrin⁴ ortalarında başlayan fena mevsime rastladı ve çok geçmeden orada vebaya tutularak öldü. Avrupalıların buralarda yerleşmelerine devamlı bir engel olan bu korkunç hastalık yılın altı ayında oraları yıkasıya kırar geçirir. Yâd ellerde ölenlerin eşyası ne olur?.. Hepsini yağma ederler. Zavallı kadın gebe iken dul kaldı, bir zenci kadından başka kimsesi yoktu. Fransa Adası’nda ne tanıdığı ne de bir koruyucusu vardı. Cihanda biricik sevdiği kocasının ölümünden sonra başka hiçbir erkekten bir şey beklemediği için felaketi ona cesaret verdi. Halayığıyla birlikte ufak bir yeri ekip biçerek ekmeğini oradan çıkarmaya karar verdi.

Hemen hemen ada boştu. İstediği yeri seçerek ekebilirdi. Fakat o en verimli ve en işlek yerleri bıraktı, herkesten ayrı yaşamak için dağın kuytu bir boğazına yerleşmek istedi. Şehirden uzaklaştı. Kendine bir yuva bina etmek için şu kayalara doğru yollandı. Bütün duygulu ve kederli insanlar için bu böyledir. Onlar bir içgüdü ile en ücra ve en yabani yerlere sığınırlar. Sanki kayalar bahtsızlığa karşı birer istihkâmdır ve sanki tabiatın sessizliği onların ruhundaki uğursuz fırtınayı dindirmeye yarayacaktır.

Kanaatkâr olduğumuz vakit daima imdadımıza yetişen Allah, Madam de la Tour’un da imdadına yetişti. Bu, ne mansıpla⁵ ne de zenginlikle bulunamayacak bir lütuftu: Vefalı bir arkadaş, iyi bir kadın.

Bu kadının adı Marguerite idi. Bir yıldan beri bu yerde oturuyordu. Hem çok iyi, duygulu hem de hamarat bir kadındı. Bretanya’da fakir bir köylü ailesi içinde doğmuş ve ailenin göz bebeği olmuştu. Kendisini alacağına söz vererek aldatan bir asilzadeye eğer kanmamış olsaydı belki bu aile içinde mesut olacaktı. Fakat âşığı hevesini aldıktan sonra, hem de karnındaki yavrusunun nafakasını bile düşünmeden ondan uzaklaşmıştı. Böyle fakir bir kızın biricik çeyizi ünü ve namusudur. Onu da kaybettikten sonra genç kadın memleketinde kalamadı. Suçunu örtmek için köyünden, memleketinden uzak yerlere, sömürgelerden birine gitmeye karar verdi. Köyünü ve ailesini temelli bırakarak buraya gelip yerleşti. Ödünç para ile ucuzca satın aldığı yaşlı bir zenci ile beraber küçük bir yeri çapalayıp ekmeye başladı.

Madam de la Tour zenci kadını ile birlikte buraya geldiği vakit Marguerite’i yavrusunu emzirmekle meşgul buldu. Hemen hemen kendi gibi acılı bir kadına rastlaması onu memnun etti. Birkaç kelime ile ona başından geçenleri anlattıktan sonra şimdiki durumunu bildirdi. Marguerite, Madam de la Tour’un başından geçenleri çok acıklı buldu. Onun saygısından ziyade emniyetini kazanmak için kendi işlediği suçu hiçbir noktasını gizlemeden anlattı.

“Şüphesiz…” diyordu. “ben layık olduğum cezayı çekiyorum. Fakat siz, madam, bu kadar dürüst hareket ettiğiniz hâlde gene bu kadar bahtsız olmanız pek yazık!”

Ona ağlayarak gönlünü ve kulübesini sundu. Marguerite’in bu candan ikramı Madam de la Tour’un çok hissine dokundu. Onu kucaklayarak “Ah!..” diyordu. “Allah bana artık çektirmeyecek, anlıyorum. Çünkü yabancınız olduğum hâlde, kendi hısımlarımdan görmediğim iyilikleri sizden görüyorum.”

Marguerite’i tanıyordum. Kulübem Uzun Dağ’ın arkasındaki ormanda ve buraya bir buçuk fersah uzak olmakla beraber kendimi ona komşu saydım. Avrupa şehirlerinde bir sokak, bir duvar aynı aileden olanların yıllarca bir araya gelmesine engel olabilir. Bu yeni sömürgelerde ise aralarında dağlar, ormanlar bulunanlar komşu sayılırlar. Hele eskiden, yani daha bu adanın Hindistan’la ticarete pek girişmemiş olduğu zamanlarda bir komşu demek candan bir dost demektir. Yabancılara karşı misafirseverlik bir borç ve bir zevkti. Komşumun bir de arkadaşı olduğunu işittiğim zaman onu görmek istedim. İkisine de faydalı olabileceğimi düşünüyordum. Madam de la Tour’un hüzünlü, asil yüzünü dikkate değer buldum. O zaman vakti de yakın görünüyordu. Bu iki kadına çocuklarının ilerisini düşünerek, bir de asıl başka birinin gelip oralarda yerleşmemesi için yirmi dönüm kadar olan şu yeri aralarında paylaşmalarını teklif ettim. Payları ayırma işini bana bıraktılar. Araziyi iki eş parçaya ayırdım; biri bu dolayın yukarı kısmı olmak üzere, bulutlara bürünen şu sivri tepeden -ki Lataniers Irmağı’nın kaynağı oradadır- karşı dağda gördüğünüz sarp ve yalçın boğaza kadar -ki ona da Mazgal diyorlar çünkü gerçekten bir topun mazgalına benzer- uzanıp giderler. Bu parça çok taşlı, çakıllıdır. Sellerin açtığı yollar ve çukurlarla üzerinde yürünemez bir hâle gelmiştir. Böyle olmakla beraber büyük ağaçlar yetiştiren pınarları, dereleri çoktur.

İkinci parçası boylu boyunca Lataniers Irmağı’na yataklık eden aşağı kısımdır. Bu kısım şimdi bizim bulunduğumuz şu boğaza kadar gelir ve ırmakta buradan ta denize kadar iki tepe arasında akar gider. Bu kısımda bazı çayır sınırları ve oldukça düz tarlalar görüyorsunuz. Fakat aslında bu da ötekinin eşidir. Çünkü yağmur mevsiminde buraları bir bataklık olur. Kurak havalarda ise toprağın kurşundan farkı yoktur, o kadar sertleşir; bir ark açmak için onu balta ile kesmek icap eder. Bu taksimi yaptıktan sonra kadıncağızlara kura çekmelerini teklif ettim. Üst parça Madam de la Tour’a, aşağı kısmı da Marguerite’e düştü. Her ikisi de paylarından memnun kaldılar; yalnız kulübelerinin ayrı olmamasını benden dilediler. “Birbirimizi her zaman görmek, görüşmek, birbirimize yardımlarda bulunmak için…” diyorlardı. Bununla beraber ayrı ayrı oturacak birer yerleri olmak lazımdır. Marguerite’in kulübesi sahanın tam ortasında ve kendi arazisinin tam sınırı üzerinde bulunuyordu. Onun yanı başına ve Madam de la Tour’un yeri üzerine bir kulübe daha yaptım. Bu suretle iki ahbap kadın hem bir arada kapı komşu olacaklar hem de her biri kendi toprağı üzerinde bulunacaktı. Bu iki kulübeyi yapmak için kendi elimle dağlardan odun taşıdım, deniz kıyısından hurma yaprakları getirdim. Şimdi ne çatıları kaldı ne de kapıları. Ama dertlerimi depreştirmek için bu kadarı da fazla. İmparatorlukların anıtlarını o kadar çabuk yok eden zaman, sanki ömrümün sonuna kadar acılarımı tazelemek için şu ıssız yerlerde içten dostluğun kurduğu iki yuvaya âdeta büsbütün kıyamıyor.

Bu kulübelerin ikincisi daha tamamlanmamış idi ki Madam de la Tour bir kız doğurdu. Ben Marguerite’in oğlu Paul’ün isim babası idim. Madame de la Tour kendi kızına Marguerite’le beraber bir isim bulmamızı rica etti. Marguerite ona Virginie ismini uygun gördü.

“İsmi Virginie⁶ olsun.” diyordu. “O, bu ismin anlamı gibi masum kalacak ve bahtiyar olacak. Ben ancak ismetimi kaybettikten sonra felaket acılarını tattım.”

Madam de la Tour loğusa döşeğinden kalktığı zaman bu iki arazi az çok gelir getirmeye başlamıştı. Gerçi bunda benim ufak tefek yardımlarımın hissesi varsa da asıl iki kölenin yorulmak bilmek çalışmaları bu neticeyi temin etmişti. Marguerite’in Domingue ismindeki kölesi yaşlıca olmakla beraber daha dinç, Senegalli bir zenci idi. Hayatta tecrübeleri ve doğuştan bir kavrayışı vardı. Her iki tarafın arazisi üzerinde fark gözetmeden çalışır, verimli olduğunu sezdiği yerleri bulur, bu yerlere uygun gördüğü tohumları atardı. Toprağın kötü taraflarına kuş yemi ile mısır, kuvvetli yerlere buğday, batak yerlere de pirinç ekerdi. Kaya diplerine ise o kayalara tırmanacak çeşit çeşit kabaklarla helvacı kabağı dikerdi. Patatesi pek lezzetli yetiştiği kuru topraklara saklar, pamuğu yüksek sırtlarda, şeker kamışını kuvvetli topraklarda, kahve fidanlarını -taneleri, ufak olmakla beraber pek iyi geliştiği için- yamaçlarda yetiştirirdi. Irmak boyunca ve kulübelerin etrafında bütün yıl salkım salkım muzlar ve serin gölgeler veren muz ağaçlarından başka hem kendisi hem de hanımcıkları için biraz da efkâr dağıtacak tütün ekmeyi unutmazdı. Sonra dağa çıkar, ormandan yakacak odun keser, getirir, şurada burada kayaları parçalayarak yolları düzeltirdi. Bütün bu işleri, gayretle çalıştığı için zeki ve çalışkan bir surette görürdü.

Marguerite’e çok bağlı idi. Madam de la Tour’a olan bağlılığı da ondan aşağı değildi. Virginie doğduğu zaman Madam de la Tour’un halayığını almıştı. Marie adındaki karısını çıldırasıya seviyordu. Marie, Madagaskar’da doğmuş, oradan gelmişti. Fakat gelirken orada öğrendiği değerli sanatlarını da beraber getirmişti. Bu cümleden olarak ormanlarda yetişen sazlardan sepet ve hatta “pagne” denilen bir çeşit kumaş dokurdu. Becerikli idi, temizdi, kocasına çok bağlıydı. Yemeği itinalı pişirir, hazırlar, tavuklara bakar ve zaman zaman bu iki çiftliğin pek de büyük bir şey tutmayan fazla verimini Port Louis’ye götürüp satardı. Şu saydıklarımıza çocukların yanı sıra beslenen iki keçi ile geceleri dışarıda bekçilik eden kocaman köpeği de katacak olursanız o zaman iki küçük çiftliğin gelirleri ve sakinleri hakkında bir fikir edinmiş olursunuz.

İki ahbap kadına gelince: Onlar da sabahtan akşama kadar pamuk eğirmek ve örgü örmekle meşgul oluyorlardı. Bu uğraşmalar kendileriyle birlikte ailelerinin ihtiyaçlarına yetiyordu. Zaten onlar yalancılara mahsus rahatlıklardan o kadar mahrumdular ki ayakkabılarını ancak pazar günleri şu aşağıda gördüğünüz Pamplemousses Kilisesi’ne sabah duasına gittikleri zaman giyerler ve başka zamanlar hep yalın ayak gezerlerdi. Bununla beraber kilise Port Louis’den daha uzaktı. Fakat onlar şehre pek seyrek inerlerdi. Esirler gibi Bengale’nin o kaba mavi bezinden elbiseleriyle şehirde görünmekten çekinir ve hor görülmekten korkarlardı. Hem aslını ararsanız ne hükmü vardı? Herkes beğenmiş veya beğenmemiş, aile bahtiyarlığı yanında bunun ne değeri olabilirdi? Bu bayanlar dışarıda biraz üzüntü duydular mı hemen kendi yuvalarına can atarlar ve evvelkinden daha bahtiyar olurlardı. Marie ile Domingue onları şu tepeden Pamplemousses yolunda görmezler mi hemen koşar, dağın eteğinde onları karşılar ve çıkarken onlara yardım ederlerdi. Onlar da kendilerini görünce ne kadar memnun olduklarını esirlerinin gözlerinde okurlardı. Yuvalarında temizlik, hürriyet, kendi başarılarıyla vücuda gelmiş varlıklar ve becerikli, candan ve gayretli hizmetçiler bulurlardı. Onlar hemen aynı acıları duymuş ve aynı ihtiyaçlarla birleşmiş oldukları için birbirine “kardeşim”, “canım” gibi tatlı sözlerle hitap ederlerdi. Bunun için dilekleri, istekleri, iradeleri, çıkarları ve sofraları birdi. Hiçbir işte aralarında ayrı gayrı yoktu. Yalnız dostluk kaynağından daha yakıcı olan eski ateşleri ruhlarında uyandığı zaman -yerde yanacak madde kalmayınca göklere süzülen bir alev gibi- ismet duygularıyla bezenmiş saf bir itikat onları başka bir cihana sürükler götürürdü.

Tabiat onların geçimlerine başka bir mutluluk katmış bulunuyordu. Her ikisi de talihsiz bir sevgiden doğan çocuklarını gördükçe birbirini daha çok seviyor, daha sıkı dost oluyorlardı. Yavrularını aynı suda yıkamak, aynı beşiğe yatırmakta ayrı bir zevk vardı. Hatta çocukları emzirişlerinde bile ayrılık yoktu. Her biri yavruların hem anası hem sütninesi idi. Madam de la Tour “Kardeşim!” diyordu. “Bizim ikişer çocuğumuz, çocuklarımızın da ikişer anası var.” Bütün dalları fırtınadan kırılmış aynı cinsten iki ağacın üzerinde kalan gözler⁷ birbirine aşılanınca nasıl daha tatlı yemişler verirse bütün hısımlarından ayrı kalan bu iki yavru da kucak değiştirdikleri zaman bu hisleri duyarlardı. Anaları daha beşiklerinin başında onların ileride birbirleriyle evlenmelerinden söz açmaya başlamışlardı. Bu müstakbel evlilik saadetini düşünerek onlar mihnetlerini zevke döndürmenin yolunu bulur ve çok kere gözyaşlarıyla heyecanlarını yatıştırırlardı. Fakat gözyaşlarının her ikisinde de ayrı sebepleri vardı: Biri evlenme âdetine uyduğu, öteki de uymadığı için; biri bulunduğu seviyenin üstüne çıktığı, öteki de altına indiği için bu dertlere uğramışlardı. Bununla beraber günün birinde çocuklarının daha bahtiyar olacaklarını, Avrupa’nın göreneklerine bağlı olmayarak aşkın safasını ve müsavatın⁸ zevkini süreceklerini düşünerek avunuyorlardı.

Gerçekten bu iki yavrunun daha şimdiden birbirlerine gösterdikleri ilgi ve candan bağlılık hiçbir şeyle kıyaslanamazdı. Paul ağladığı zaman ona Virginie’yi gösterirlerdi. Onu görünce yatışır ve gülümserdi. Virginie’nin bir derdi olsa her şeyden evvel Paul’ün çığlığı bunu ilan ederdi. Fakat bu sevimli kız, Paul’ü üzmemek için o zaman kendi derdini hemen saklardı. Hiçbir gün bilmem ki ben buraya geleyim de onları beldenin âdeti üzere çırçıplak, el ele, kol kola yürümeye çalışır bir hâlde, Gemeaux (İkizler) Yıldız Kümesi’nin gösterildiği gibi bir vaziyette bulmayayım. Gece bile onları birbirinden ayıramaz, onları koyun koyuna, yanak yanağa bir döşekte ve kolları birbirinin boynuna dolanmış kucak kucağa uyumuş bulurdu.

Lakırtı söylemeye başladıkları vakit birbirlerine söylemek için ilk öğrendikleri isimler “kardeşim” ve “kız kardeşim” olmuştu. Okşamaları daha yumuşak olan çocuklukta bundan daha tatlı bir çağırış olamaz. Birbirlerinin karşılıklı isteklerini yerine getirmeye yöneltilen terbiye sistemi bağlılıklarını iki kat ediyordu. Çok geçmeden temizlik, iktisat ve açık havada yemek hazırlamak vazifeleri Virginie’ye düştü. Ve onun her gördüğü iş kardeşinin öpücükleri ve takdirleriyle karşılanır oldu. Paul’e gelince: O da hiç boş durmuyordu. Ya Domingue ile beraber bahçeyi beller yahut elinde bir küçük balta, orman yolunda onun arkasından giderdi. O sırada yoluna güzel bir çiçek, olgun bir yemiş veya bir kuş yuvası çıksa onu kardeşine getirmek için sırasına göre bir ağacın tepesine tırmanmaktan çekinmezdi.

Bunlardan birine bir yerde rastlandı mı emin olabilirdiniz ki öbürü uzakta değildir.

Yağmurlu bir gündü, şu dağın tepesinden iniyordum. Bahçenin öbür ucunda Virginie’nin eve doğru koşmakta olduğunu gördüm. Sağanaktan korunmak için eteğini arkadan kaldırarak başını örtmüştü. Uzaktan onu yalnız gidiyor sandım. Kendisine yardım için adımlarımı sıklaştırdığım vakit gördüm ki Paul’ün kolundan tutmuş; kendi icat ettikleri bu şemsiyenin altında yağmurdan iyice korunarak güle eğlene gidiyorlar. Bu etek şemsiye altında gizlenen iki güzel baş bana esatiri Leda’nın bir kabukta saklanan çocuklarını hatırlattı.

Bütün gayretleri birbirine hoş görünmek, birbirine yardımda bulunmaktı. Zaten kara cahildiler; ne okumaları ne de yazmaları vardı. Geçmiş zamanların, kendilerinden uzak kalan işleri onları ilgilendirmezdi. Şu dağın ötesinde ne var, onu bile merak etmezlerdi. Adalarının bittiği yerde dünyanın da bittiğini sanırlar ve kendilerinin bulunmadığı yerde sevilecek bir şey bulunacağına ihtimal vermezlerdi. Analarının sevgisi ve kendi karşılıklı sevgileri bütün ruhi faaliyetlerini dolduruyordu. Faydasız bilgiler onlara gözyaşlarını akıtmamış; kuru ahlak öğütleriyle hiçbir zaman canları sıkılmamıştı. Onlar hırsızlık nedir bilmezlerdi çünkü evlerinde her şey müşterekti. Pisboğazlık nedir bilmezlerdi çünkü yemekleri sade idi. Yalan nedir bilmezlerdi çünkü gizlenecek şeyleri yoktu. Nankör ve dikbaşlı çocuklar için ahirette büyük cezalar olduğu söylenerek onlar hiçbir vakit korkutulmamışlardı. Onlarda anaya sevgi, analarındaki sevgiden doğmuştu. Din bilgisi namına kendilerine öğretilen şeyler ancak din sevgisini artıran şeylerdi. Kilisede uzun uzadıya ibadet etmiyorlarsa da evde, tarlada, ormanlarda, nerede bulunsalar masum ellerini ve analarının sevgisiyle dolu kalplerini göğe yöneltirlerdi.

İşte onların çocuklukları böylece, daha güzel bir gün müjdeleyen güzel bir seher gibi geçti. Ev işlerinde çoktan analarına yardıma başlamışlardı. Daha şafak zamanını bildiren horozlar öterken Virginie kalkar, su getirmek için pınar başına gider, oradan eve gelince kahvaltıyı hazırlardı. Çok geçmeden güneş gördüğünüz şu tepeleri yaldızlarken Marguerite de oğlu ile birlikte Madam de la Tour’a gelirdi. O zaman hepsi bir arada sabah duasını okur, sonra kahvaltıya otururlardı. İkide bir bu kahvaltıyı kapının önünde çimenlerin üstünde ve muz ağaçlarının rüzgârdan beşiklenen dalları altında yapmaktan hoşlanırlardı. Bu ağaçlar, yemişleriyle onlara hazır ve besleyici bir yemek; geniş, uzun ve parlak yapraklarıyla da mükemmel bir sofra örtüsü yerini tutardı. Bol ve sıhhi bir gıda sayesinde bu iki gencin vücudu vaktinden evvel gelişip gürbüzleşiyor, yumuşak bir terbiye, ruhlarının temizliğini ve hoşnutluğunu yüzlerinde belirtiyordu. Virginie daha on iki yaşında idi. Fakat boyu bosu hemen gelişmiş gibiydi; gür, kumral saçları başını gölgelendiriyor, mavi gözleri ve mercan dudakları körpe yüzünün tazeliğine görülmemiş bir parıltı veriyordu. Söz söylediği vakit o gözler ve dudaklar birlikte gülümsüyor fakat sustuğu vakit de onların göğe doğru tabii bir süzülüşü son derece duygulu hatta biraz da melankolik bir ifade alıyordu. Paul’e gelince: Artık çocukluktan çıkan bu ergen gencin o ilk taze güzellikleri içinde, yetişkin bir delikanlının kuvvet ve karakteri görülüyordu. Boyu Virginie’nin boyundan daha yüksek, çehresi güneşten daha kararmış, burnu daha tümsekli idi. Fırça gibi uzun kirpikleri o kadar cana yakın olmasa idi belki kara gözlerinde biraz gurur bulmak mümkün olurdu. Hiç durup dinlenmek bilmeyen bu çocuk, kız kardeşini görünce sükûn bulur, gider onun yanına otururdu. Aralarında bir söz geçmeden yemek yedikleri çok olurdu. Onların bu sükûtlarına, saf durumlarına, çıplak ayaklarının güzelliğine bakanlar Niobe’nin çocuklarından bazılarını tasvir eden beyaz mermerden bir grup gördüklerine hükmederlerdi; her vakit birbirini arayan gözleri ve daha tatlı gülümsemelerle karşılanan çok tatlı gülümsemeleri onların gökten inmiş çocuklardan, o evliya çocuklardan oldukları hissini verirdi, öyle çocuklar ki yalnız sevgi için yaratılmışlardır; hislerini düşüncelerle belirtmeye, sevgilerini sözle anlatmaya muhtaç olmazlar.

Bununla beraber Madam de la Tour kızının böyle güzelleşip geliştiğini gördükçe ona karşı sevgisi ile birlikte kaygısı da arttığını anlıyordu. Bana ikide bir şöyle derdi:

“Günün birinde ben ölecek olursam bir parasız Virginie’nin hâli neye varır?..”

Fransa’da yaşlı, zengin, sofu bir halası vardı ki Mösyö de la Tour’a varması üzerine yeğeniyle alakasını kesmiş, Madam de la Tour da onun bu hareketi üzerine ne kadar muhtaç olsa da gene halasının ocağına düşmemeye ahdetmişti. Fakat bir ana için iş başka idi. Reddolunmak onun için artık utanılacak bir şey olamazdı. Halasına yazdı: Kocasının vakitsiz ölümünü, bir kız dünyaya geldiğini, başında bir çocuk, gurbet elinde, kimsesiz, yardımsız çok sıkıntı içinde kaldıklarını bildirdi.

Mektubuna hiçbir cevap alamadı. Madam de la Tour -ki yüksek bir kadındı- zillete katlanmaktan çekinmedi. Bütün bu hâllerin halası tarafından başına kakılacağım biliyordu. Çünkü o hala faziletli olsa da soyu sopu belli olmayan bir adama vardığından dolayı kendisini asla affetmemişti! Böyle olmakla beraber, onun merhametini çekecek şeyler yazmaktan geri kalmıyordu. Böylece yıllar geçti. Halası tarafından hatırlandığını gösterecek en ufak bir işaret belirmedi.

Nihayet 1738’de, yani Mösyö Bourdonnaye’in adaya gelişinden üç yıl sonra Madam de la Tour valide kendi namına halasından bir mektup olduğunu öğrendi. Kıyafetinin düşkünlüğüne bakmayarak koştu. Analık duygusu onu insanların saygısından daha üstün tutuyordu. Denildiği gibi Mösyö Bourdonnaye ona halasından gelen bir mektubu verdi. Bir haylaza, bir serseriye vardığından dolayı halası ona tam layığını bulduğunu yazıyordu. Her taşkınlık cezasını da yanı sıra beraber taşırmış. Kocasının vakitsiz ölümü ilahi bir cezadan başka bir şey değilmiş. Fransa’da kalıp aile namusunu berbat etmedense böyle ücra adalara gitmesi ayrıca isabetmiş. Zaten bulunduğu yerler, tembellerden başka herkes için bir servet kaynağı olabilecek güzel yerler imiş. Hala hanım bu ağır sözlerle zehrini döktükten sonra kendini övmeye başlıyordu: Kendisi izdivacın bu uğursuzluklarına uğramamak için hiç evlenmemiş! İşin doğrusu şu idi ki gözü yüksek tabakada olduğu için er geç böyle biri ile evlenmeyi aklına koymuştu. Gerçekten kendisi çok zengindi. O zaman sarayda da geçen yalnız bu idi. Öyle olmakla beraber zenginliğinin hatırı için kimse onun kadar çirkin, onun kadar kalpsiz bir kıza koca olmayı gözüne aldıramadı.

Hamiş⁹ olarak mektubunda her ihtimale karşı kendisini Mösyö Rourdonnaye’e tavsiye etmiş olduğunu yazıyordu. Fakat bu, günün modasına uygun o çeşit tavsiyelerdendi ki sahibini açıkça düşmanlığını gösterenlerden daha korkulacak bir hâle getirir: Kadıncağıza karşı haksız hareketlerini haklı göstermek için görünüşte ona acır gibi iken aslında iftiralarıyla onu batırmıştı.

Madam de la Tour -ki her gören mutlaka hakkında saygı ve ilgi besler- kendisini fitledikleri vali tarafından önce pek soğuk karşılandı. Kadıncağızın hem kendi hem de kızı için sayıp döktüğü kaygıya karşı “Bakalım… Vakte muhtaç… Daha ne biçareler var… Halanız gibi saygıdeğer bir kadını ne diye rahatsız etmeli?.. Kabahat sizin…” tarzında kısa ve tek tek sözlerden başka bir cevap vermedi.

Madam de la Tour acıklı bir yüzle küskün küskün geri döndü. Eve gelince okuduğu mektubu masanın üstüne atarak Marguerite’e “İşte…” dedi. “on bir yıllık sabrın sonu!..”

Fakat orada bu mektubu kendinden başka okuyacak kimse olmadığı için gene eline aldı ve toplu aile içinde okudu. Mektup bittiği vakit Marguerite sıcağı sıcağına “Ne oluyoruz Allah aşkınıza!..” dedi. “Senin hısımlarına biz bu kadar da muhtaç mıyız? Allah bizden yüz mü çevirdi? Bizim asıl sahibimiz o değil mi? Şimdiye kadar bizi mesut yaşatan gene o değil mi? Neye üzülüyorsun? Hiç de mi tahammülün yok a kardeşim?” Ve Madam de la Tour’un ağladığını görünce boynuna atılarak ve onu kollarının arasında sıkarak “Ah benim sevgili kardeşim, benim bir tanecik yoldaşım!” derken kendi de hıçkırıklara boğuldu. Bu manzara karşısında Virginie, annesiyle Marguerite’in arasında birinin elini bırakıp ötekini alıyor ve bu elleri gözyaşlarıyla ıslatarak kâh ağzına götürüp öpüyor kâh kalbinin üstüne bastırıyordu. Paul’e gelince: Gözleri alevli, yumruğunu sıkarak, ayağını yere vurarak öfkesini kimden alacağını bilemiyordu. Bu gürültüye Domingue ile Marie de koştular. İşe onlar da karıştılar. Ortada bir çığlıktır gidiyordu:

“Ah!.. Madam!.. Güzel hanımcığım!.. Ağlama anneciğim!..”

Madam de la Tour etrafını saran bu şefkat çemberi içinde derdini unuttu. Bir taraftan Paul’ü bir taraftan Virginie’yi kucağına alarak hoşnut bir tavırla “Yavrularım!..” dedi. “Bütün bu derdim sizden geliyor! Fakat en büyük zevkim yine sissiniz. Ah güzel çocuklarım! Felaket bana çok uzaklardan geldi. Saadet ise burada, yanımdadır.” Paul ile Virginie bu sözlerden bir şey anlamadılar. Fakat onu öyle sakinlemiş görünce gülmeye ve kendisini öpüp sevmeye başladılar. Hepsi tekrar eski mesut hayatlarına devam ettiler ve bu hadise bir bahar kasırgası gibi gelip geçti.

Bu iki çocuğun güzel huyları günden güne beliriyordu. Bir pazar şafak sökerken, anneleri Pamplemousses Kilisesi’nde bulunduğu sırada, kulübeyi kucaklayan muz ağaçlarının altında kaçak bir zenci kadın göründü. Bir iskeletten farkı olmayan bu zavallı kadının sırtında yalnız kalçalarını örten kaba bir bez parçası vardı, öğle yemeğini hazırlamakta bulunan Virginie’nin ayaklarına kapanarak inledi.

“Güzel hanımcığım!” diyordu. “Şu kaçak esire merhamet edin. Bir ay var ki yarı aç yarı tok, bir canlı cenaze hâlinde dağdan dağa başıboş geziyorum. Avcılarla köpekleri peşimi bırakmıyorlar. Sahibimden kaçtım. Kara Dere’nin zengin zorbalarından biri. Bakınız bana nasıl işkence ediyor.” Bunu söylerken vücudundaki kırbaç yaralarının derin izlerini gösteriyordu. “Gidip kendimi ırmağa atacaktım. Fakat sizin burada oturduğunuzu biliyordum. Mademki dedim bu memlekette oturan merhametli beyazlar var, bir kere onlara gitmeden ölüme atılmak doğru değil.”

Kadının hâli, sözleri Virginie’ye dokundu.

“Talihsiz kadın!” dedi. “Hiç merak etme. Otur da her şeyden önce karnını doyur!”

Bunu söylerken aile için hazırladığı kahvaltıyı kadının önüne koydu. Esir kadın çabucak bunun hepsini sildi süpürdü. Virginie doyduğunu görünce “Bedbaht kadın!” dedi. “Ben efendine gider, seni affettiririm. O da elbet bu hâlini görünce merhamete gelir. Beni oraya götürür müsün?”

Zenci kadın “Melek hanımcığım!” dedi. “Nereye isterseniz arkanızdan gelirim.”

Virginie kardeşini çağırdı ve beraber gelmesini söyledi. Kaçak esir kadın onları ormanların arasında izbe yollardan götürdü. Bin zorlukla yüksek dağlar aştılar ve geniş ırmaklar geçtiler, sonunda öğleye doğru bir tepenin eteğinde Kara Dere’nin kıyısına vardılar. Orada güzel yapılı bir ev, geniş fidanlıklar ve çeşitli işlerde çalışan birçok esir gördüler. Efendileri, ağzında bir pipo, elinde bir kamış baston, aralarında geziniyordu. Kara çatma kaşlı, çakır gözlü, yağsız yüzlü, iri yapılı kuru bir adamdı. Virginie heyecan içinde, Paul’ün kolundan tutarak bu adama yaklaştı ve birkaç adım geride duran esiri göstererek Allah rızası için onun suçunu bağışlamasını diledi. Mülk sahibi önce bu kılıksız iki çocuğa aldırmadı. Fakat Virginie’nin zarif endamı birdenbire dikkatini çekti. Mavi bir başlık altında güzel kumral başı, söz söylerken bütün vücudu gibi titreyen sesinin tatlı musikisiyle yalvarışını görünce piposunu ağzından çıkardı. Kamış bastonunu havaya kaldırarak Allah rızası için değil bu güzel kızın hatırı için esirini affettiğini kaba bir sözle temin etti. Virginie esir kadına efendisine doğru ilerlemesi için işaret etti, sonra oradan kaçtı. Paul de arkasından koştu. İndikleri yerden dağa tekrar tırmandılar. Tepeye varınca açlık, susuzluk ve yorgunluktan bitkin bir hâlde bir ağacın altına oturdular. Sabahtan beri aç karnına beş fersahtan ziyade bir yol almışlardı. Paul “Kardeşim!” dedi. “Vakit öğle oldu; geçti bile. Sen açsın, susuzsun. Buralarda yiyecek hiçbir şey bulamayız. Gene aşağı inelim. Bu kadının efendisinden yiyecek bir şey isteyelim, ne dersin?”

Virginie cevap verdi:

“Yok, aman kardeşim! O adamın hâli beni korkuttu. Bilmez misin annem bazı kere ‘Kötünün ekmeği ağızda olur.’ demez mi?”

“Peki o hâlde ne yapacağız? Bu ağaçların yemişleri pek fenadır, burada senin susuzluğunu giderecek bir demirhindi veya bir limon bulamayız.”

“Allah elbet bize acır. O kendisinden gıda isteyen küçük kuşların bile cıvıltısını duymuyor mu?”