Kitobni o'qish: «Қайлардасан, болалигим», sahifa 3

OLTINCHI BOB
GAZ QOZONDA SHO‘RVA PISHGANI

Davronboy bilan Omonboy uylariga qorong‘i tushay-tushay degan paytda kirib borishdi. Novcha amaki yo‘lda jindek uxlab oldi, bo‘lmasa bundan ham oldinroq yetib kelishgan bo‘lardi.

Ulkan mashina ko‘cha eshiklari oldida to‘xtashi bilan aka-ukalar cho‘zib-cho‘zib uch marta signal berishdi. Keyin Davronboy:

– Amaki, oyim meni ursalar ajratib olasiz, xo‘pmi?

– deb shivirladi.

– Seni urdirgani qo‘ymayman, – deb shivirlab qo‘ydi novcha amaki ham. Omonboy ham bir narsa deb shivirlamoqchi bo‘luvdi, ulgurolmadi. Nega desangiz, xuddi shu paytda mashinaga qarab yugurib kelayotgan oyijoniga ko‘zi tushib qoldi:

– Oyijon!!!

– Toychog‘im! – deb ona-bola bir-birlarini achomlashib ketishdi.

– Voy o‘lmasam, Davron qani? – deb so‘radi oxirida oyisi.

– Tushsam urasiz, – hiqillab dedi Davronboy.

– Voy, onaginang o‘rgilsin, urmayman.

– Bugun urmasangiz, baribir ertaga urasiz.

– Urmayman, endi hech ham urmayman.

Davronboy ishning buyog‘ini ham puxtalab olgandan keyin kabinadan turib to‘ppa-to‘g‘ri oyijonining bag‘riga otildi.

Bir-birlarini o‘pishib, ko‘z yoshlarini to‘kishib hovlilariga kirguncha atroflarini xotinlar-u bolalar qurshab olishdi. Qishloqdagi jamiki katta kishilar to‘satdan yo‘q bo‘lib qolgan Davronboy bilan Omonboyni birinchi bo‘lib men topib kelaman, deyishib, har tomonga jo‘nab ketishgan edi. Shuning uchun ham qishloq chekkasidagi daraxtlarga burkalgan bu hovlida faqat xotinlar-u bolalar to‘planishgandi. Bir xillari oyilarini ko‘ngillarini ko‘tarib, boshqa birlari har xil vahimali gaplarni aytib, oyilarining ko‘ngliga g‘ulg‘ula solib o‘tirishgan edi.

Ko‘z yumib-ochguncha hovlilari bamisoli to‘yxonaga o‘xshab ketdi, desam ishonavering. Poyloqchilikda turib, nom chiqarib qaytgan Davronboy bilan Omonboyning Mahmud, Salim, Shavkat, Qurbon degan o‘rtoqlari bor edi. Ularni ko‘rishga o‘shalar ham kelishibdi. Aka-ukalarni o‘rtaga olib har xil savollarni shunaqangi yog‘dirib tashlashdiki, asti qo‘yaverasiz.

– Biz gaz olib kelgani boruvdik, bildilaringmi! – deb gapni qisqa qilib qo‘ymoqchi bo‘ldi Davronboy.

– Hecham-da, – deb gapni yana chuvalashtirmoqchi bo‘ldi Mahmud olako‘z, – gaz senga kuchukmidi, yur desang, orqangdan ergashib kelaveradigan.

Shundan keyin bolalar qiy-chuv to‘polon qilishib, novcha amakining yordamida tashqariga gaz o‘choq bilan gaz to‘ldirilgan ballonlarni olib kirishib, hovlining qoq o‘rtasiga o‘rnatishdi. Shofyor amaki gaz o‘choqning plitasini yoqib yuborgan edi, bolalarni-ku qo‘yavering, xotinlardan tortib, to soy mahalladan kelgan kampir buvilargacha hamma-hammalari hang-mang bo‘lib qolishdi. Bir xillar temir ballonning ichida ming metrcha keladigan piligi bor, o‘sha buralib-buralib yonayapti, dedi. Yana bir xillar mana shu temir ballonning tagidan yerga ingichka quvur ketganga o‘xshaydi, gaz o‘shandan oqib kelayotgan bo‘lsa kerak, degan taxminlarni ham aytishdi. Kampir buvilar bo‘lsa: «Yo tavba, bu Omonboy bilan Davronboy balo ekan-ku, shu olovni o‘shalar olib keldimi-a? – deb, yoqalarini ushlab, orqalariga tisarilgandan-tisarilaverishdi.

Mana shunaqangi gaplar ko‘payotgan paytda amaki gaz o‘choqda sho‘rva pishirayotgan, chinakam oshpazlarga o‘xshab, har zamonda shopirib-shopirib ham qo‘yayotgan edi.

– Amaki, shu gazni biz olib keldik-a? – sheriklarim eshitsin, deb ataylab baland ovozda so‘radi Davronboy.

– To‘g‘ri, – undan ham balandroq ovozda javob qaytardi shofyor amaki. – Bu gazni Omonboy bilan Davronboylar olib kelishdi. Quvurlarni poylab, o‘z joyiga eson-omon yetkazib olishimizda yordamlashganliklari uchun boshlig‘imiz mukofot qilib berdi bularni…

O‘sha kecha «Qo‘rg‘oncha» qishlog‘ining katta-kichik aholisi deyarli uxlamadi hisob, ular Davronboy bilan Omonboy olib kelgan gazning yonishini tomosha qilib chiqishdi.

TELEBOLA

(Peshonasiga televizor yopishib qolgan bolaning sarguzashtlari)

SARGUZASHTNING BIRINCHI BOBI

Bir bor ekan, bir yo‘q ekan, qadim-qadim zamonlarda emas, o‘zimizning shu kunlarda go‘zal Farg‘ona tomonda, undan ham go‘zal Tagob qishlog‘ida Omonboy degan bola yasharkan. O‘zi juda hushyor, aqlli ham ekan. Televizor tomosha qilishni yaxshi ko‘rarkan. Har kuni o‘n soat tomosha ko‘rmasa ham oyog‘i, ham tomog‘i og‘rib qolar ekan. Dars tayyorlayotganda eski televizorlarning ichidagi ashqol-dashqolini olib tashlab, bo‘shagan qutichasining ichiga kirib olib tayyorlarkan. Shunday qilmasa, miyasiga hech narsa kirmas ekan. O‘sha kuni Omonboyning maktabga borgisi kelmabdi. Yo‘q, borgisi ham bor ekan-u, dars tayyorlamagan ekan, shuning uchun borgisi kelmabdi. Dadasi bilan oyijonisi barvaqt ishga jo‘nashibdi. Keta turib oyijonisi: «Jon o‘g‘lim, avval qaymoq bilan nonushta qilgin, keyin echkingga xashak solgin, keyin tovuqlaringni katakka qamab qo‘ygin, keyin maktabga keta turib kalitni Xosiyat xolangga berib ketgin, degan ekan. Omonboy hech qaysisini bajarmabdi, yo‘q-yo‘q, bajarmoqchi ekan-u, ularni bajargani ketsam, televizordagi qiziq-qiziq tomoshalar o‘tib ketib qoladi, deb qo‘rqibdi. To‘g‘ri-da, qiziq-qiziq tomoshalar o‘tib ketib qolsa, hammaga ham alam qiladi-da.

Katta televizor uyda, dadajonisi dalada suv quyganda ko‘rib yurarman deb olib kelgan kichkina televizorcha ayvonda, xontaxtaning ustida ekan. Omonboy chaqqon bola bo‘lgani uchun goh unisiga, goh bunisiga o‘tib, tomosha ko‘ra boshlabdi. Katta televizorni tikka turib, kichkina televizorni chalqancha yotib, qornini yerga berib, qiziq-qiziq joylari kelganda xuddi suvda suzib ketayotgandek oyoqlarini gilamga tapillatib urib-urib tomosha qilar ekan. Eh, o‘sha kuni juda-judayam zo‘r bo‘libdi, biri-biridan qiziq tomoshalar emish. Unisiga qarasang, bunisi qolib ketar emish, bunisiga qarasang, unisi. Kun botay-botay deganda Omonboyning boshi aylanib, ko‘zi tinib, qulog‘idan g‘alati-g‘alati ovozlar eshitilarmish, xuddi qulog‘ining ichidan pakana-pakana odamlar chiqib kelayotganga o‘xsharmish. Keyin sehrli voqea yuz beribdi, ha-ha, chinakam sehrli hamda sirli emish. Xontaxta ustida turgan televizorcha pastga tushib, Omonboy tomonga qarab surilib kelayotgan emish. Uning odamga o‘xshash boshi, javdirab turgan ko‘zi, shalpang quloqlari ham bor emish. Surilib kelib-kelib, Omonboyning peshonasiga chippa yopishib qolibdi.

SARGUZASHTNING IKKINCHI BOBI

– Voy! – debdi Omonboy peshonasini ikki qo‘llab ushlab. Keyin qo‘rqib ham ketibdi. O‘rnidan turmoqchi bo‘lgan ekan, qiziq, boshi zil-zambildek og‘ir emish. Peshonasiga yopishib qolgan televizorchani ajratib olmoqchi bo‘lgan ekan, televizorcha miyasining ichiga kirib ketayotgan emish. Boshimning og‘irligi shundan bo‘lsa kerak, deb o‘ylab yana battar qo‘rqib:

– Voy-dod! – deb o‘rnidan turib ketibdi.

Xayriyat, shu paytda fermadan qaytgan oyijonisi ko‘cha eshikni sharaqlatib ochib, kirib kelayotgan ekan, qo‘ltig‘idagi bir quchoq o‘tni yerga tashlab:

– Voy bolam, nega dodlaysan? – deb so‘rabdi.

– Peshonamga televizor yopishib qoldi, ko‘rmayapsizmi? – deb rasmana yig‘lab yuboribdi Omonboy.

– Voy o‘lmasam, chindan ham peshonang shishib ketibdi, – shunday deb mehribon oyijonisi o‘g‘lini tizzasiga olib, peshonasini silasa, tavba, peshonasi qo‘lni kuydiradigan darajada issiq emish.

– Voy o‘lmasam, seni qovoqari chaqqanga o‘xshaydi, – debdi yana oyijonisi.

Omonboy yig‘lab:

– Ari chaqqani yo‘q, kichkina televizorcha miyamning ichiga kirib qoldi, mana o‘zingiz paypaslab ko‘ring, mana ekrani, mana buraydigan joylari, ana otliqlar kelyapti, qo‘llarida yalang‘och qilichi bor. Ana, qo‘sh karnaylar chalindi, qoching, hozir jang boshlanadi, – degan gaplarni aytarmish.

Oyijonisi qo‘rqib ketibdi, juda-juda qo‘rqibdi, suyukli o‘g‘lini ko‘tarib, ichkariga olib kirmoqchi bo‘lgan ekan, voy tavba, zil-zambildek og‘ir emish. Bunday qarasa, xontaxta ustida turgan kichkina televizorcha ham yo‘q bo‘lib qolgan emish.

– Televizorchani biron kishiga berganing yo‘qmi? – deb so‘rabdi o‘g‘lidan.

– Peshonamning ichida deyapman-ku! – endi Omonboy rasmana dodlab yuboribdi. Oyijonisi ham rasmana qo‘rqib ketibdi.

SARGUZASHTNING UCHINCHI BOBI

Oyijonisi qo‘shnilarini chaqirib chiqibdi. Omonboyning peshonasida televizorchaga o‘xshash bir narsa borligini ular ham ko‘rishibdi. Bitta qo‘shnilari «Bu o‘g‘lingiz o‘zi hazilkash edi, odamlarni kuldiraman deb, televizorchani ataylab peshonasiga yopishtirib olgandir», desa, yana bitta qo‘shnilari «Tavba, bolaning peshonasida hech narsa yo‘q-ku, sal-pal shishinqirab qolibdi, xolos, hadeb vahima qilaverasizlarmi?» – debdi.

Qiziq, televizorcha Omonboyning peshonasida bir paydo bo‘larmish, yana bir yo‘q bo‘lib qolarmish.

– Ajinalar o‘yin qilyapti, – debdi bitta qo‘shnilari.

– Sehrgarlarning ishiga o‘xshaydi bu, – debdi kap-katta bir odam.

– Osmondan uchar likopchalarda noma’lum odamlar tushib, miyasiga televizorchani joylab bir ko‘rinadigan, bir ko‘rinmaydigan qilib qo‘ygan, – degan gapni aytibdi qo‘lida gazeta ushlab turgan bitta amaki. – Mana, gazetada o‘sha haqda yozishgan, – deb qo‘shimcha ham qilibdi.

Vahimali gaplar ko‘paygandan-ko‘payaveribdi.

Qo‘rqqanidan Omonboyning rangi oqarib ketayotganmish. Oxiri, peshonasidagi bir ko‘rinib, bir yo‘q bo‘lib qolayotgan televizorcha sehrlimi, sehrli emasmi, shuni sinab ko‘rmoqchi bo‘lishibdi. Bu foydali gapni Omonboyning jonajon o‘rtog‘i Davronboy aytibdi. Nega desangiz, u Omonboyning chinakam do‘sti ekan. Qirq yilga o‘rtoq bo‘lamiz deb, jimjiloqlarini birlashtirib olishgan ekan. Birga o‘qishar ekan, bir partada o‘tirishar ekan, narigi mahallaning bolalari bilan koptok o‘ynashganda bittasi hujumda, bittasi himoyada turib, o‘ntadan to‘p urishar ekan. Shuning uchun ham jonajon o‘rtog‘ining joni qiynalayotganini ko‘rib, hammadan ko‘ra ko‘proq ana shu Davronboy achinibdi, yig‘lab yuboray-yig‘lab yuboray debdi.

Mahallada Turg‘un aka degan televizor ustasi bor ekan. Sinab ko‘rish uchun ana shu amakini chaqirib keladigan bo‘lishibdi.

SARGUZASHTNING TO‘RTINCHI BOBI

Odamlar ikkiga bo‘linishibdi. Katta yoshdagilar ichkariga, katta televizor yoniga o‘tishibdi. Yosh bolalar Omonboyning yoniga o‘tirishibdi. Turg‘un amaki katta televizorni ishlatib:

– Xo‘sh, Omonboy o‘g‘lim, sening miyangdagi televizorcha ham ishlab ketdimi? – deb so‘rabdi.

– Ha, ishlab ketdi, – debdi Omonboy.

– Nimani ko‘ryapsan, o‘g‘lim? – so‘rabdi ichkaridagi amaki.

– Miyamda bitta odam ashula aytyapti, – debdi Omonboy.

Amaki televizor kanalini o‘zgartirib:

– Endi-chi? – deb so‘rabdi.

– Birov traktor haydayotganga o‘xshaydi, – javob qaytaribdi Omonboy.

– To‘g‘ri, – debdi amaki, – bizning televizorda ham shuni ko‘rsatyapti.

– Endi-chi?

– Bitta bola eshak aravada xashak olib kelyapti.

Televizor kanali yana o‘zgaribdi.

– Endi-chi? – deb so‘rabdi amaki.

– Haligi ashula aytgan odam yana ko‘rindi.

– Endi-chi?

– Traktorchi amaki sekin pastga tushyapti…

Mana shunaqangi savollar-u javoblar bo‘laveribdi, bo‘laveribdi. Ichkaridagi katta televizor nimani ko‘rsatsa, Omonboyning peshonasida bir ko‘rinib, bir ko‘rinmay qolayotgan sehrli televizorcha ham xuddi o‘sha tomoshani ko‘rsataveribdi, ko‘rsataveribdi. Ichkaridagi katta odamlar hayron qolib, goh tashqariga, Omonboyning oldiga yugurib chiqisharmish, goh yana e tavba, deya ichkariga chopib kirisharmish. Omonboyning yonida o‘tirgan o‘rtoqlari esa nima deyishlarini bilmay dovdirab qolishgan emish. Ayollar bo‘lsa o‘zlarini bosolmay vahimali gaplar aytisharmish.

– Bas qilinglar, o‘rtog‘im qiynalib ketdi, – deb baqiribdi Davronboy, – bas qilmasalaring, chelakda suv olib kelib, ustilaringga sochaman, – deb qo‘rqitib ham qo‘yibdi.

Qo‘shnilar suvga pishilib qolishdan qo‘rqib, tezgina tarqalishibdi. Bittasi ko‘cha eshik yoniga borganda, bu bola sehrgarga o‘xshaydi, degan ekan, Davronboy o‘rtog‘ini himoya qilib, o‘zing sehrgarsan, kavushingni poyma-poy kiyib chiqqansan, deb unga ham baqirib beribdi.

Onasi yumshoqqina joy hozirlabdi, Omonboyni avaylab yotqizishibdi, Davronboy, o‘rtog‘im tuzalmaguncha yonida o‘tiraveraman, hech yoqqa ketmayman, deb so‘z beribdi. O‘rtog‘ining sal shishinqirab, sal-pal qizib turgan peshonasini yumshoq-yumshoq silay boshlabdi.

SARGUZASHTNING BESHINCHI BOBI

Kech kiribdi, Omonboyning dadasi ishdan qaytibdi. Yelkasida bir qop o‘t olib kelgan ekan, o‘shandan bir qo‘ltig‘ini tinmay ma’rayotgan echkining oxuriga tashlabdi. Omonboy mehribon dadasining beparvoligini ko‘rib:

– Dadajon! – deya yig‘lab yuboribdi.

– Nima deysan? – deb so‘rabdi dadasi.

Uyda supra yoyib, un oshiga ugra to‘g‘rayotgan onasi yugurib chiqibdi. Bo‘lgan voqeani goh onasi, goh Davronboy so‘zlab beribdi. Omonboy hiqillab-hiqillab ko‘zlarini mo‘ltillatganicha jim yotaveribdi. Dadasi bu gaplarga uncha ishonmay:

– Peshonangda hech narsa ko‘rinmayapti-ku? – deb so‘rabdi.

– Tikilib qarasangiz ko‘rinadi, – o‘rtog‘ining o‘rniga javob beribdi Davronboy.

Xuddi shu paytda qiziq voqea yuz beribdi. Kichkina televizorchaning shakli ichidagi tasvirlari bilan Omonboyning peshonasida yaltirab bir ko‘rinarmish-da, yana yo‘q bo‘lib, o‘rni qorayib qolarmish-u, anchagacha ko‘m-ko‘k tutun chiqarib turganga o‘xsharmish. Dadasi yoqasini ushlagancha hayron bo‘lib qolibdi. Davronboy hushyor, ham aqlli bola emasmi, hali qo‘shnilarga ko‘rsatgan sehrli manzarani Omonboyning hayratdan yoqasini ushlab turgan dadasiga ham ko‘rsatmoqchi bo‘lib ichkariga yetaklab kiribdi. Endi dadasi katta televizor yonida o‘tirganicha hovlidagi o‘g‘li ko‘zlarini yumib olib, ichkaridagi televizordagi hamma voqealarni so‘zlab berayotganini ko‘rib, eshitib:

– O‘g‘ilginam, pahlavonim, seni ajinalar chalib ketganga o‘xshaydi, – deb yig‘lab yuboribdi, – ertagayoq seni duoxonlarga o‘qitmasam bo‘lmaydi, – degan gaplarni ham aytibdi.

SARGUZASHTNING OLTINCHI BOBI

Qorong‘i tushibdi. Endi hech kim kirmasin deb, ko‘cha eshikni berkitib olishibdi. Ikki o‘rtoqqa bitta joy solib berishibdi, mayli, achomlashib yotsanglar, yotaqolinglar, degan gapni aytishibdi. Davronboy o‘tirib olib, o‘qtin-o‘qtin o‘rtog‘ining peshonasini silarmish.

– Peshonangda tomosha haliyam ko‘rinyaptimi? – deb so‘rarmish.

– Ha, endi Shimoliy muz okeanidagi semiz-semiz ayiqlarni ko‘rsatayapti, – dermish Omonboy.

– Qo‘rqyapsanmi? – dermish Davronboy.

– Sal-pal qo‘rqyapman, sal-pal maza qilayapman, – dermish Omonboy.

Har qancha ehtiyot qilishmasin, baribir ertalabgacha Omonboylarning uyida bo‘lgan voqea butun qishloqqa tarqalib ketibdi. Bu qishloqda og‘zaki telefon zo‘r ekan-da. Ertalab o‘rinlaridan turishsa, voy-bo‘y, ko‘cha eshikning narigi tomonida odam degani to‘lib ketganmish. Bolalar ham, chollar ham bor emish. Bitta kampirning oyog‘i ishlamas ekan, nabirasi chaqaloqni ko‘targandek ko‘tarib kelibdi. Bir xili Omonboyga achinganidan, bir xili maslahat bergani, yana bir xillari shunchaki tomosha qilgani kelarmish. Qiziq, hammasi ham bu sirli voqeaning poyoniga yeta olmagani uchun tavba-tavba, deya yoqasini ushlab chiqib ketarmish. Ertasiga kechgacha uch mingta odam yoqasini ushlab, olti mingta tavba aytib ketibdi. Nabirasiga ko‘tartirib kelgan cho‘loq kampir, «Omonboy, uyimda televizorim yo‘q, seni olib ketsam, qulog‘ingni burab tomosha ko‘rsam, burningni bosib, ovozingni balandlatsam», debdi.

O‘sha kuni kechasi Omonboyning ahvoli ancha mushkullashib qolibdi. Boshi yana ham og‘irlashib, ko‘zlaridan olov chiqqanga o‘xshab, qulog‘idan buzuq traktornikiga o‘xshab g‘alati-g‘alati ovozlar chiqayotgan emish.

– Qo‘rqayapman, – yig‘lamsirab debdi Omonboy.

– Nimadan qo‘rqyapsan? – deb so‘rabdi Davronboy ham yig‘lamsirab.

– Qara-chi, burnimdan tutun chiqyaptimi, yo‘qmi? – deb so‘rabdi yana Omonboy.

– Yo‘q, tutun emas, mishig‘ing oqayapti, artib qo‘yaymi? – deb javob qaytaribdi Davronboy.

SARGUZASHTNING YETTINCHI BOBI

Qaysi ota-ona suyukli farzandi shu ahvolda turganda tinchgina uxlaydi, deysiz. Er-xotin ikkovlari kechasi bilan uxlamay chiqishibdi, o‘ylayverishibdi-o‘ylayverishibdi. Oxiri tuman markazidagi dong‘i olamga ketgan televizor ustasini olib kelishga qaror qilishibdi.

– Agar pul so‘rasa, menda pul bor, – debdi Omonboyning jonajon o‘rtog‘i Davronboy. Chindan ham cho‘ntagida o‘n olti so‘m puli bor ekan. O‘shani chiqarib beribdi. O‘sha usta, voy-bo‘y, juda ham zo‘r ekan. Televizorlarning buzuq joyini ko‘zini yumib turib ham topa olarkan, topganidan keyin qo‘li bilan bir silasa, televizor o‘z-o‘zidan varanglab ishlab ketaverarkan. Shuning uchun ham puli ko‘p tadbirkorlar televizorlari buzilsa o‘shanga, faqat o‘shanga ko‘rsatishar ekan. Amaki insofli odam ekan, Omonboyning dadasi yig‘lamsirab turib, a’lochi o‘g‘limiz shundoq-shundoq bo‘lib qoldi, degan ekan, qora sumkasini yelkasiga osib, qani ketdik, debdi. Kelibdi-yu, ayvonda atlas ko‘rpachalar ustida yotib, peshonasida aks etayotgan g‘alati-g‘alati tasvirlarni o‘rtog‘iga so‘zlab berib, xafa bo‘lishini ham, xursand bo‘lishini ham bilmay yotgan Omonboyning yoniga cho‘kkalab:

– Nima bo‘ldi, o‘g‘lim? – deb so‘rabdi.

– Shunaqa bo‘ldi, – debdi Omonboy.

Amaki rezinka qo‘lqopini kiyib, mening qo‘lim emas, pirlarimning qo‘li, degan gaplarni aytibdi-da, Omonboyning qizib turgan peshonasini yumshoq-yumshoq silab:

– Ozgina shish bor, mabodo yiqilib urib olganing yo‘qmi? – deb so‘rabdi.

– Yiqilgani yo‘q, – o‘rtog‘ining o‘rniga javob beribdi Davronboy.

Usta amaki Omonboyning peshonasini yana silabdi, qulog‘iga qulog‘ini qo‘yib ko‘ribdi. Uzoqroqqa borib, bitta ko‘zini qisib ham qarabdi. Yo‘q, endi kecha odamlarga ko‘ringan kichkina televizorcha ko‘rinmasmish.

– O‘g‘lim, ota-onangni bekorga qo‘rqitibsan, – xafa bo‘lib debdi usta amaki.

– Yolg‘onmi? – deb boshini sekin ko‘taribdi Omonboy.

Keyin Davronboy bilan Omonboy xuddi avvalgi kuni qo‘shnilari ko‘rsatgandek, ham miyasidagi, ham ichkari uydagi televizorlarda g‘alati-g‘alati tomoshalarni ko‘rsatgan ekan, usta amaki bir ko‘rinib, bir ko‘rinmay qolayotgan tasvirlarga qarab:

– E tavba, qirq yil ustachilik qilib, bunaqa sehrli voqeaga duch kelmagan edim. Tuzatish qo‘limdan kelmaydi, – debdi-da uyiga jo‘nab ketibdi.

SARGUZASHTNING SAKKIZINCHI BOBI

Ertasiga ko‘rgani kelayotganlar yana ham ko‘payibdi, sinfdoshlari ham kelibdi. O‘zi shu 1-«A»dagilar bir-biriga juda mehribon, juda g‘amxo‘r ekanlar-da. Tug‘ilgan kunlarini birga o‘tkazishar, kasal bo‘lganda gul ko‘tarib ko‘rgani borishar, muzqaymoq olganda bir juft olib, bir-birlariga hadya ham qilishar ekan. Bu gal ham ko‘ngil so‘ragani, ham o‘rtoqlarining peshonasiga yopishgan televizorchani tomosha qilgani kelishgan ekan.

– Voy, hech narsa yo‘q-ku, – debdi Gulnora degan qiz.

– Men peshonasida bir narsa ko‘rgandek bo‘lyapman, – debdi a’lochi Nasiba.

– Mayli o‘rtoq, tuzalguningcha maza qilib yotaver, – debdi eng orqa partada o‘tiradigan Orifjon, – «A» unlisini o‘tganmiz, o‘zim senga tushuntirib qo‘yaman. Og‘zingni katta ochib, ovoz chiqarsang, «A» bo‘larkan.

O‘rtoqlari Omonboyning aytganlariga bir ishonib, bir ishonqiramay turishgan ekan, to‘satdan sehrli voqea yana yuz berib qolibdi-yu, Omonboy miyasidagi tasvirlarni o‘rtoqlariga so‘zlab bera boshlabdi, ana, «Shaxmat darsi» boshlandi, ana qizaloqlar o‘yinga tushishyapti. Ahvoliga hammalari achinishibdi. Xafa bo‘lishib, boshlarini egib chiqib ketishibdi. Gulnora bo‘lsa, ko‘chaga chiqqach, chinakam yig‘lab yuboribdi.

Bora-bora Omonboy ko‘chaga ham chiqolmay qolibdi, to‘p ham tepa olmasmish, xokkey ham o‘ynay olmasmish, sal narsaga boshi aylanib ketaverarmish. Doktor chaqirtirishibdi, tabibga ko‘rsatishibdi, kechasi bitta domla kelib, kuf-suf ham qilib ketibdi. Biri u debdi, biri bu debdi. Oqibat shu bo‘libdiki, unga Telebola deb nom berishibdi. Bu nom Omonboyga hech yoqmas emish, g‘ashi kelarmish, oxiri, Toshkentdagi eng katta doktorgami, televizor ustasigami uchrashmoqchi bo‘lishibdi.

SARGUZASHTNING TO‘QQIZINCHI BOBI

Toshkentdagi nom chiqargan mashhur doktor amaki uyida qabul qilibdi. Avval Omonboyning ota-onasi bilan rosa suhbatlashibdi. Keyin Omonboy bilan doktor amaki o‘rtalarida mana bunday suhbat bo‘lib o‘tibdi:

– Obbo o‘g‘lim-ey, sening ham peshonangga televizorcha yopishib qoldimi? – deb so‘rabdi amaki.

– Sizga ko‘rinyaptimi? – shoshilib so‘rabdi Omonboy.

– Ha, ko‘rib turibman, o‘g‘lim.

– Amaki, siz qanday ko‘ryapsiz?

– Men hamma narsani ko‘raman, o‘g‘lim. Bu voqea 17-may kuni bo‘lganmidi, o‘g‘lim?

– Ha, o‘sha kuni bo‘lgan edi, siz qayoqdan bilasiz?

– O‘g‘lim, men hamma narsani bilaman, o‘sha kuni sen ertalabdan kechgacha televizor tomosha qilgansan, shundaymi?

– To‘g‘ri, kun botay-botay deguncha ko‘ruvdim.

– Echkingga xashak solishni unutgansan, to‘g‘rimi?

– Voy, bunisiyam to‘g‘ri, amaki, – debdi Omonboy.

– Tovuqlaringni katakka kiritmagansan.

– Kiritmoqchi edim-u, tursam tomosha tugab qoladi, deb qo‘rqqanman.

– O‘sha kuni, rostini ayt, o‘g‘lim, necha soat televizor tomoshasini ko‘rding?

– Esimda yo‘q, amaki.

– Kun bo‘yi ko‘rgansan, kechga yaqin xontaxta ustidagi kichkina televizorcha sen tomonga kela boshlagan.

– To‘g‘ri, surilib kelayotgandek edi.

– Surilib kelib, peshonangga yopishib qolgan.

– Voy amaki, siz ko‘rib turganmidingiz?

– Ha, hammasini ko‘rib turgandim.

– Siz sehrgarmisiz?

– Ha, sehrgarman.

Savol-javob mana shu yerga yetganda Omonboy yig‘lab yuboribdi. Nega yig‘layotganini o‘zi ham bilmas ekan. Lekin doktor amaki yig‘lagan bolalarni yupatishga usta ekan. Kafti bilan Omonboyning qizib turgan peshonasini uch marta silagan ekan, yig‘i to‘xtab qolibdi. Keyin doktor amaki:

– Tashvishlanma, o‘g‘lim, sendan oldin ham oltita bolaning peshonasiga yopishib qolgan televizorni ajratib olganman. Xudo xohlasa, sen yettinchisi bo‘lasan, lekin bu oson emas, og‘ir-og‘ir shartlari bo‘ladi, – debdi.

– O‘shanda Telebola degan nomim ham yo‘q bo‘ladimi? – shoshilib so‘rabdi Omonboy.

– Albatta, yo‘q bo‘ladi, – debdi hamma narsani biladigan sehrgar amaki.

Keyin ichkarida sehrli sandiqchasi bor ekan, o‘shani ochib, ichidan yettita sehrli, ehtimol sehrli emasdir-u, Omonboyga sehrlidek tuyulibdi-da, ishqilib yettita ko‘k konvert olib:

– Har kuni bittadan ochasan, qanday shart yozilgan bo‘lsa, so‘zsiz bajarasan, bajarib bo‘lganingdan keyin mana bu shishadagi sehrli suvdan uch ho‘plam ichasan, ichishing bilan darhol uxlab qolasan, – degan gaplarni aytibdi. – Yetti kun deganda peshonangdagi televizorcha o‘z-o‘zidan yo‘q bo‘lib qoladi, – deb negadir Omonboyning qulog‘iga shivirlab aytibdi.

Omonboy xursand bo‘libdi, tashqarida betoqat kutib o‘tirgan ota-onasi ham behad sevinishibdi.